DE RATEL GAET

De zomervakantie is voorbij; en dus ligt de nieuwe september Ratel, extra dik en boeiend, voor ons. En daarin voor mij ook mijn eerste "De Ratel Gaet". lk wil me graag hierbij voorstellen als nieuwe voorzitter van de HKH; ik heb die rol per mei van dit jaar overgenomen van mijn voorgangster Ingrid Groothoff. Mijn naam is Ewoud Doyer, 66 jaar oud, en ik woon, samen met mijn vrouw, sinds 1998 aan de rand van Huizen. Daarvoor hebben wij op vele plekken in Nederland gewoond, maar nooit in Huizen of het Gooi. Zijn buitenminsen dus.
Voor mijn werk heb ik internationaal technisch management gedaan voor Nederlandse multinationals, vooral in de voedselindustrie, en was de laatste jaren zelfstandig adviseur in diezelfde branche. Sinds ongeveer een jaar ben ik daarmee gestopt. Naast sport heb ik altijd veel belangstelling gehad voor geschiedenis en ben dus ook al snel lid geworden van de HKH. En dat resulteert, nu ik tijd ervoor heb, in mijn enthousiasme om actief te worden in het bestuur. In februari ben ik dan ook met veel plezier begonnen me in te werken (zie ook onze website met interview in de Huizer Courant) en trof in de afgelopen maanden vele activiteiten aan.
De meest omvangrijke en in het oog springende activiteit is het afronden van het Woordenboek Huizer Dialect, dat op 9 oktober gepresenteerd zal worden aan de sponsoren De Kringloopwinkel en de Gemeente Huizen. De Werkgroep Dialect heeft in de afgelopen maanden met enorme inzet heel veel uren besteed om dat allemaal voor elkaar te krijgen. Maar er komt iets fraais aan: de afronding van vele jaren intensief werk van de werkgroep onder leiding van Ineke van Herwerden (zie elders in het blad). Lof voor de inzet!
Daarnaast zijn er de vele activiteiten binnen de werkgroepen Klederdracht, Archief, Open Monumenten (onderdeel Huizer Dag), Huizer Haven Festival, Oude Begraafplaats en Industrie. En natuurlijk ook de continu doorlopende activiteiten rond website, ledenavonden, jaarlijkse excursie en de Ratel.
Daaromheen 'gisten' er nog diverse veelbelovende initiatieven die ongetwijfeld tot resultaat gaan leiden. Wij zouden bij voorbeeld graag een onderzoekje doen naar de vragen: wie sprak er wel en niet Huizers, welke sociale krachten werkten daarin mee, en hoe leerde de dialectspreker Nederlands er naast? Met als doel een artikel daarover in de Ratel. Wie heeft er tijd en zin om de komende maanden hieraan (mee) te werken?
Contact: ratel@historischekringhuizen of 035-6951017.
lk verwacht op de komende ledenavonden in september en november iets meer over al die activiteiten te kunnen vertellen en laten zien. En hoe onze leden daarvan kunnen gaan genieten, maar zelf ook aan kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door als bestuurslid mede te bepalen welke richting we uit willen. Onze huidige secretaris en penningmeester treden na een lange staat van dienst volgend jaar mei af. Reacties, suggesties (en aanmeldingen) zijn van harte welkom.
Graag zie ik u op 15 september in de Boerderij of tijdens een van onze andere evenementen.
Ewoud Doyer, voorzitter

Agenda
5 september 2015, 15.00 uur
12 september 2015
15 september 2015, 20.00 uur
18 september 2015
Herhaalde rondleiding op de
Oude Begraafplaats, Prins Bernhardplein
Huizerdag/Open Monumentendag
Ledenavond in de Boerderij, Hellingstraat 9.
Het Centraal Station Amsterdam, een lezing door Dick Keijzer met onder meer een korte terugblik op de politieke verwikkelingen die aan de bouw voorafgingen.
Taeje Bôkkes race
3

19 september 2015
3 oktober 2015
9 oktober 2015
17 oktober 2015, 13.30 uur
8 november 2015, 14.30 uur
17 november 2015, 20.00 uur
Huizer Haven Festival/vh Huizer Botterdag
Excursie naar Paleis 't Loo (inlichtingen bij Ria Westland-Rebel, tel. 035-5262505.
Presentatie Woordenboek Huizer Dialect in het Gemeentehuis.
Herhaalde fietstocht o.l.v. Jan Rebel vanaf de Botterwerf op de Oude Haven.
Matinee ter gelegenheid van het 45-jarig jubileum van de St. Tussen Vecht en Eem, Raadhuis Hilversum. Inl. Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Ledenavond in de Boerderij. Met gebruikmaking van een beamer vertelt Jan van Tuin over de gewelfschilderingen van de Grote Kerk in Naarden met voorstellingen uit het Oude en het Nieuwe Testament. Bijzonder is dat deze nooit zijn overgeschilderd en de eeuwen tamelijk goed hebben doorstaan.

Van de redactie
Graag ontvangen we nog suggesties voor een nieuwe foto op de voorplaat van de Ratel in 2016. Het is geen bezwaar als u zelf geen foto kunt aanleveren. Inzendingen tot 30 september 2015 bij de redactie.
Rectificatie: in de vorige Ratel (mei 2015) is in het artikel van Bep de Boer 'Samen inbreken' op bladzijde 11 , rechterkolom, 2e alinea het woord Bedroefd weggevallen. De eerste zin moet luiden: 'Bedroefd en zonder de aardappelen kwam ik thuis.' Onze excuses hiervoor.
We beginnen met een oproep om gegevens over een Huizer hondenkar en vervolgen met berichten van de Stichting Huizer Botters over de restauratie van de HZ 108 en van de Stichting Tussen Vecht en Eem over de cursus Gooi-ologie. Verder een verslag van de fietstocht met Jan Rebel op 6 juni 2015. Na de bijdragen van de Dialect Werkgroep schrijft Bep de Boer over het cadeau dat zijn ouders in 1944 kregen van de Huizer politie bij hun 12 1/2 jarig huwelijk, en haalt Lies Schaap herinneringen op aan de leveranciers die bij haar ouders thuis kwamen. Hartelijk dank voor deze bijdragen.
Huizer hondenkar
Naar aanleiding van de 'Wandelingen langs de Gooise kust' van Rinke Tolman (gepubliceerd in de Ratel in september en december 2014 en februari 2015) kregen we een reactie van Piet Bakker, die het boek Zwervend langs de Zuidwal in zijn bezit heeft waarin Rinke Tolman 60 wandelingen langs de kust van Naarden tot Elburg heeft verzameld. Met behulp van dit boek hebben we een en ander kunnen aanvullen en in het juiste kader plaatsen (zie verderop in dit blad). Ook hiervoor hartelijk dank.
Henk Schipper sluit zijn artikel 'Huizen in de 9e eeuw' af met deel 2 (voor deel 1 zie de Ratel van mei 2015).
Tenslotte vonden we recent het officiële programmaboekje van de feestelijkheden ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in augustus 1923. In de Ratel van 2013 (90 jaar na dato) plaatsten we al enkele losse foto's uit de Panorama.
Veel leesplezier gewenst,
Wendy van Noppen en Janny Stevens

Mevrouw P. Bout-Roodhart is op zoek naar gedetailleerde informatie (bouwtekening of foto's) van een Huizer hondenkar. Mocht er nog een kar zijn, dan is overnemen mogelijk. Het gaat er om een replica te maken op een bestaand onderstel. Reacties graag naar tel. 035-5258309 of 06-43418831.
De HZ 108 wordt weer een botter

Verslag van de St. Huizer Botters over de voortgang van de restauratie van de HZ 108.
De beschimmelde HZ 108 begint aan stuurboord weer op een botter te lijken. Op de kimgang na zitten alle nieuwe gangen erin. Nu wordt er hard gewerkt aan het zeilwerk, de mastkoker is al geplaatst. Een knie zit er al in, de tweede wordt afgemeten en bijgeschaafd. Aan bakboord is begonnen met het weghalen van de knieën. Het hout is eind augustus opgehaald. Kortom het "gaet oan" daar in Friesland.
Maar dan toch weer wat tegenvallers, er moeten meer zitters worden vervangen - kosten weer € 3.000 uit de pot Onvoorzien. Gelukkig ligt de bakboordzijde goed open, daar verwachten ze in Workum geen tegenvallers meer. Het lijkt erop dat ze in november klaar zijn, ondanks dat er met drie man aan gewerkt wordt. Inmiddels is besloten dat de botter, als ze vaarklaar is, in de Botterwerf hier door onszelf afgewerkt gaat worden. Wat timmerwerk, dat we beter zelf kunnen doen, zoals het hoofdschot en de potdeksels. Het lakwerk aan de binnen- en buitenkant, mast, giek, gaffel en zwaarden. Maar dan moet de HZ 108 in november klaar zijn daar in Workum.
Gelukkig loopt de actie Red de HZ 108 nog door tot april 2016 (zie www.redhz108.nl). Ook de Sail 2015 heeft wat extra in het laatje gebracht. Zo kunnen we de meerkosten misschien wat makkelijker opvangen.


Nieuwe cursus Gooi-o-logie
De Volksuniversiteit Huizen biedt opnieuw op initiatief van de Stichting Tussen Vecht en Eem, De Vrienden van het Gooi, Geopark, e.a. een cursus Gooi-o-logie aan. In drie bijeenkomsten worden Geologie, Ondergrond en Archeologie behandeld: (1) de geologie van het gebied: de Gooise heuvels als een zandeiland tussen de veenmoerassen van Eem en Vecht.; (2) de ontwikkeling van de bodem en vegetatie en de verstoringen die de mens hierin heeft veroorzaakt; en (3) wat voor voorwerpen hebben vroegere samenlevingen in de bodem achtergelaten en wat leren we daarvan over onze voorouders. Docenten zijn drs. Sander Koopman, prof.dr. Jan Sevink en drs. Anton Cruijsheer. Data en tijd: 30 september, 14 en 28 oktober 2015 van 19.30 uur tot 22.00 uur. De cursus wordt afgesloten met een fietstocht op 7 november 2015 vanaf 10.00 uur. Locatie: Geologisch Museum Hofland, Hilversumseweg 51, Laren. Prijs 50.- euro.
Aanmelden bij Volksuniversiteit Huizen, www.vu-huizen.nl/inschrijvingen of schriftelijk bij Geopark,
t.a.v. mw. Hetty Laverman, Valkeveenselaan 48, 1411 GT Naarden.
Warm aanbevolen!
5
3. De fietsexcursie in de omgeving van Huizen

Op een zonnige zaterdagmiddag in juni stonden een achttiental deelnemers klaar bij de Botterwerf om deel te nemen aan een fietsexcursie in de omgeving van Huizen. Onder leiding van Jan Rebel, die nog iets vertelde over de geschiedenis van de Huizer haven, werd de tocht gestart. De eerste stop was bij het Magdalenabos waar over de geschiedenis van Oud Naarden en het ontstaan van de klifkust werd verteld. Vervolgens liet Jan aan de hand van een schilderij uit 1660 vanaf de Naarder Eng een doorkijkje zien naar de Oude Kerk. Het is maar schijn, maar op het eerste gezicht zou je zeggen dat er in die honderden jaren weinig veranderd is. (Zie blz. 20)
Na sporen van het oude landgoed Oud Naarden te hebben bekeken, gingen we naar de restanten van de loopgraven en de geschutsopstelling uit de Eerste Wereldoorlog. Het is opmerkelijk dat na 100 jaar de sporen nog zo goed herkenbaar zijn. Deze geschutsopstelling maakte deel uit van de Voorstelling van Naarden die tot achter Bussum reikte. Verder in de fietsroute bekeken we in het bos achter tennispark De Kuil sporen van een infanteriewal met voorliggende droge gracht die ook deel heeft uitgemaakt van deze stelling. Grappig was het om nog de spoorrails te zien die in het asfalt van de Vliegheiweg zijn weggewerkt. Het zijn de rails die hoorden bij een spoortje van modelboerderij Oud Bussum. (zie foto)
Uit de verre oudheid passeerden we een grafheuvel in het Bikbergerbos en de geweldige kei die daar in de jaren vijftig in de grond is ontdekt. Bij de Tafelbergheide werd stilgestaan bij een van de leemkuilen die daar te vinden zijn. Om te zien dat een leemkuil goed in de bebouwing past, liet een van de deelnemers, die aan de Nolenslaan woont, zien dat hun huis in een van die kuilen (de Leeuwenkuil) is gebouwd. De bouw van een souterrain kon hierdoor zonder graafwerk gerealiseerd worden. De rondleiding eindigde nabij de voormalige vuilnisbelt ('de zolft') nabij de dr. Kuyperlaan. In het landschap is de voormalige vuilstortplaats nog steeds goed herkenbaar door de eigenaardige plantengroei die dit terrein markeert.
Jan Rebel
N.B. Vanwege de grote belangstelling wordt de fietstocht herhaald op 17 oktober 2015 om 13.30 LIUr.
Inlichtingen: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of tel. 035 5260580.

Van de dialect werkgroep
Als u deze Ratel in de bus krijgt, is het Woordenboek Huizer Dialect bijna af. Het zal op 9 oktober in het Gemeentehuis aangeboden worden aan wethouder Pas en aan de voorzitter van het bestuur van de Kringloopwinkel, de heer Bunschoten. Wij hebben immers het boek kunnen verwezenlijken dankzij het sponsorbedrag van de Kringloopwinkel en de subsidie van de Gemeente Huizen.
Een heleboel mensen hebben er veel werk aan gehad. De teksten moesten gecorrigeerd en aangevuld worden en dankzij onze dialectsprekers zijn er leuke echt Huizer zinnen in gekomen. De foto's zijn uitgezocht en de onderschriften geschreven. De cd ligt al een tijdje klaar en deze zal eind september in het boek gestopt worden (in een plakhoesje). Drukker Bout heeft er een schitterende opmaak van gemaakt.
Vanaf 10 oktober is het Woordenboek voor leden van de HKH te koop met een ledenkorting. De prijs bedraagt voor leden € 15,-- en het boek is verkrijgbaar bij de secretaris van de HKH, Dirk Brugge, en natuurlijk op ledenavonden. In de boekhandel (Flevo en Bruna Oostermeent) is de prijs € 19,50.
Naast het vele werk dat Klaas Schipper voor het Woordenboek gedaan heeft en nog doet, had hij zomaar tijd voor een uitstapje. Hieronder doet hij daarvan verslag. Zailen
We binnen ovvëleupen woensdag negetien augustus bij de intocht van "Sail" wezen kijken. Dat spreken ze uit as "Seel" terwijl d'r toch duiIneke van Herwerden
delijk "Sail" staet. Waarschijnlijk een verbastering van "Zail" en dat hemmen ze dan vanuit ons darp, dat kan nijt aarst. 't Is oëk wel te ver-

klaren, want hôngderd jaar ëliejen lag hier de haven vol mét zailen. D'r zat dan wel een bÔtter Ônger, mar dat is een klaine bijkômstighaid. Too hier de haven vol lag mét schuiten, kwam d'r gien mins (5p of Ôm te kijken naer al dat moois. En mét je nou kijken bij "Seel", hôngderdduzenden minsen van IJmuien tot an in de stad. lk keek m'n aigen stik beduusd, zoë vuul minsen. En dat allemol vur een paar boëtjies. Nou mét ik zeggen, d'r wazzen wel knoeperts bij. lk loëf dat de langste boët hôngderdzestien meter is. Da's Ongeveer net zoë lang as acht bôsschuiten achter mekaar. Daer zouen ze een héël zeutjen vis mie kannen vangen. De Zuierzee zou in één klap halluf leeg ëweest hemmen.
Dee "Tallships" kôrnmen vanuit de héële werreld anvaren Ôm d'r aigen hier te laeten bekijken, wat dus oëk gebeurt. Wij wouen dat oëk welderies bekijken en dochten, we zeuken een mooi plakkien (3p langëst 't Noordzeekanaal en gaen dat 's effies (3p Ons gemak bekijken. 's Marrëges vroog weg. Ôm zeuven uren zatten we al in de auto en Ôm acht uren zatten we langëst 't kanaal. Prachtig plakkien, we kônnen ze zoë vanof IJmuien an zien kômmen. Teminste, dat dochten we too. 't Was nog rustig, mar 't wurden al gauw drukker. An de overkangt van 't kanaal kwammen d'r ammar meer boëten anvaren richting IJmuien. Ôp 't lest hoëpten ze Ôppe, zoëvuul boëtjies. Mar wat arger was, an Ônze kangt kwammen d'r oëk boëten an en dee gôngen persies vur onze snufferd leggen. Dat was nou nijt waar wij Op zatten te wachten, mar ja, wat dooë je d'r an. Niks.
In 't begin was 't nog een bietjen frissies, mar Ôm een uurtjen of tien kwam 't zonnetje een bietje deur en wurden 't angenaem. De krant had ik al uit en de koffie Op, dat hadden we mieëneumen want we wisten wel dat we een aardig poësien môzzen wachten.
En too, Ôm half twaalf kwam de "Stad Amsterdam" d'r aindelijk an, gevolgd deur 't fregat F804 van de marine. Nooit ëweten dat dat oëk een zailschip was. Mar een mins is nooit te oud Ôm te leren, zoë zie je mar weer. Daernae kwam d'r weer zÔ'n knoepert an. Van dee eerste dree kônnen we nog wel een kiekie maken, mar daernae was 't ovvëleupen mét kiekies maken. 't KÔn netuurlijk nog wel, mar je zaggen alléënig nog mar de masten van de groëtste boëten en vur de rest miegelden 't van de klaine boëtjies dee allemol persies vur je snufferd gôngen varen. De lol was d'r of. We binnen nog een uurtjen blijven zitten, mar binnen too mar (3p huis annëgaen. 't Vurdéël was wel dat we vur de drukte weer thuis wazzen. Mar as 't zoë deur gaet, gaet "Seel" an z'n aigen succes ten Ônger. lk zal gien tweede mol gaen kijken Ondanks dat ik wel geneuten het.
Klaas van IJs van Jaap en Jannemeut van IJzuk.

Een klein verhaaltje over het 12 1/2 huwelijk van de ouders van Bep (GOL,) de Boer
Op 5 juni 1944 waren onze ouders 12 1 /2 jaar getrouwd. Ondanks de oorlog hebben zij er toch nog een leuk feestje van kunnen maken. Mijn vader deed dienst bij de Luchtbescherming in Huizen; dat hield in dat hij drie nachten op de kerktoren van de Oude Kerk dienst deed en één nacht op het politiebureau. Zodoende had hij veel contact met de politiemensen. En zo gebeurde het op die 5e juni dat bijna de hele politiemacht van Huizen, want er moest toch iemand op het bureau blijven, in optocht op de fiets naar ons huis aan de Vissersstraat kwamen. Voorop reed Hazeveld met een grote pot in zijn arm met daarin een hortensia met 12 grote bloemen en één klein bloemetje. De

bloempot of vaas was beschilderd met de tekst: "Ter herinnering aan uw 12 1 /2 jarige echtvereniging. De Politie Huizen".
De vaas was afkomstig van de ESKAF, potterie De Driehoek, die in Huizen was gevestigd aan de Havenstraat bij de haven. De vaas is jarenlang meegegaan met alle verhuizingen van mijn ouders. Enige tijd geleden vond ik de vaas bij ons op zolder en na ruggespraak met onze kinderen is de vaas verhuisd naar het Huizer Museum.
Bep (G.L.) De Boer
De bakkers en andere winkels

Dit verhaal gaat over een wat bijzonder beleid vroeger bij ons thuis. Het betreft onze klandizie bij, met name, de bakkers in Huizen. lk weet niet of het er overal zo toeging, maar wij waren de klant van vele bakkers en diverse kruideniers. Eén en ander had, naar ik begrijp, te maken met de klandizie die onze ouders vanuit hun thuis hadden 'meegebracht' en waarvan kennelijk werd verwacht dat die ook in hun huwelijk zo bleef. We woonden toen aan de Meentweg nummer 2 (thans J.L. van Osstraat 2).
Laat ik dichtbij huis beginnen. Tegenover ons, met achteringang aan de 'steeg', woonde bakker Evert Boerhout. Daar kochten wij het

bruinbrood, het roggebrood en niet te vergeten de ontbijtkoek en kantkoek. Gewoon ook omdat die beide broodsoorten van hem heel lekker waren en de ontbijtkoek als het ware nog lekkerder. Ook wel Gooise moppen. En krakelingen! Van die taaie, hmm. Af en toe werd er ook een stukje gist gekocht. Dat werd gebruikt om beslag te laten rijzen, bij voorbeeld dat van 'broeder' - een baksel van een soort brooddeeg, met krenten, rozijnen en sukade, dat na het rijzen in een gietijzeren pan op een petroleumstel zachtjes werd gebakken. Later kreeg je dan een stuk ervan op je bord, met suiker, en werd er warme melk overheen gegoten. (Brr, eet smakelijk, net alsof je je beker melk had omgegooid over je bord en het brood dan toch op moest eten. Maar de rest van het gezin vond 'broeder' lekker!)
In de oorlogstijd, toen alles in de Hongerwinter van 1944 zo schaars werd, maakte moeder soms ook zelf brood(deeg). Dat ging in trommeltjes en werd gestoomd in het wasfornuis. Zoete appeltjes mochten op de oven van Evert Boerhout gedroogd worden. Takkenbossen, om de oven te stoken waren er nog wel. Evert Boerhout had een lieve vrouw Klaasje, een dochter Henny en twee zoons: Jan en Evert. Die laatste kwam ook aan de deur verkopen.
Een stukje verderop, op de hoek van de Koningin Wilhelminastraat en de Kronenburgerstraat woonde bakker Hendrik van den Born. Verre familie? Hoe dan ook, daar kochten wij het witbrood en op zaterdag kadetjes/puntjes en ook wel koekjes. Het Zweedse wittebrood kon daar ook worden gekocht. Ook van die bakker heb ik zijn oude vrouw, Aaltje, nog gekend. Een klein vrouwtje, met Huizer kleren. Als je in de winkel kwam, als klein meisje, reageerde ze lief. Want ik was altijd een beetje bang voor vreemde mensen.
9
De derde bakker, zullen we maar zeggen, was Henk Kruijmer, op de Molenberg. Hij had (en heeft) de lekkerste 'mannetjes'. En bij verjaardagen werden daar de taartjes besteld.    Henk Kruijmer was getrouwd met Pieternel Vos, een zus van 'tante' Teuntje. (Geen echte tante van ons, maar de vriendin    van onze eigen tante.) Tante Teuntje was daar heel veel in huis werkzaam en als je in de winkel kwam kon je haar daar ook vaak treffen. Dat was 'bekend'. De winkel stond boven op (het restant van) de Molenberg, met de ingang aan de Molenberg. Bakkerij en winkel zijn er nog steeds, maar nu met de ingang aan de Hellingstraat. [De molen, die ooit daar gestaan had, was al in 1916 verkocht aan en verhuisd naar het Nederlands Openlucht Museum in Arnhem.]
Zowel de winkel van Evert Boerhout als die van Henk Kruijmer waren ouderwetse bakkerswinkels, met grote trommels waarop de namen van de koekjes stonden geschilderd. En een

eenvoudige weegschaal met koperen schaaltjes en gewichten op de toonbank.
De vierde winkel was die van Jan Rebel ('Jan van IJp') aan de Havenstraat, schuin tegenover Ome Willem Koeman. 'Jan van IJp' was een grote, dikke man. Als je hem even in de winkel zag, was het een echte 'bollenbakker', altijd een beetje witbestoven van het meel. Zijn vader en moeder, Gerrit Jan Rebel en IJbetje Gooijer, waren vrienden geweest van onze opa Klaas Schaap. Dat was waarschijnlijk dan ook de reden voor de durende klandizie in de vorm van, op zaterdag, het kopen van kadetjes. En ook wel speculaas.
Vervolgens: Henk Schaap, de bakker aan de Havenstraat, bij de Oude Kerk. Ook verre familie. Die had een al wat meer moderne winkel. Daar kochten we koekjes voor de zondag en

ook wel speculaas, denk ik. Aan 'mannetjes' kleefde namelijk de gewoonte in Huizen dat je die kocht van verschillende bakkers. Om dan vervolgens veel over de kwaliteit en de smaak te delibereren, aan de koffie 's zaterdags- of 's zondagsavonds als er familieleden of kennissen op de koffie waren 'gevraagd'. lk denk dat we bij Henk Schaap niet elke week kwamen.
Tenslotte hadden we ook nog een zogenaamde 'kouwe bakker'. (Een bakker die niet zelf een bakkerij en winkel had, maar elders bakte en aan de deur kwam venten.) Dat was Jan Brasser. Van hem kocht moeder gevulde koeken en soms een krentenmik.
Zo was het dus een hele rij bakkers en werd ieder, toch wel met wijs beleid, te vriend gehouden. Datzelfde gold ook wel voor de kruideniers.
Ten eerste was dat Jans Kerkmeester - later Klaas Kooij - aan de Lindenlaan. De meeste kruidenierswaren kwamen daar vandaan. Pluspunt van deze winkel was dat er al veel verpakt verkocht werd. Dat stond moeder wel aan, omdat ze dat wel hygiënisch vond.
Vervolgens: 'Janne van Harp'. Een begrip, eigenlijk in heel Huizen. Waarschijnlijk ook om haar karakteristieke, oude winkeltje aan
    /     1 1

de Visschersstraat. Van het interieur bestaat een ansichtkaart en Janne staat daar ook op. Precies zoals wij als kinderen haar nog hebben gekend. Janne van Harp, een weduwe, woonde dus dichtbij (het huisje van) onze opoe Koeman. In haar winkeltje verkocht ze nog heel veel 'losse' waren, zoals bloem en suiker uit grote juten zakken. En uit open schappen met een grote metalen schep erin. Er stonden ook grote glazen stopflessen met snoep em er hingen puntzakken. Janne verkocht ook borstels, bezems en boenders en zo. Een leuk winkeltje om te komen. En Janne was een propere winkelierster.
Tenslotte was er ook nog Jannetje Zwart. Die woonde op de hoek van de Langestraat en de Plaveenseweg. Die winkel van Jannetje, waar ze na het bellen - een echte klingelbel! - van de winkeldeur kwam binnenlopen met steevast: "Jàh Het was er eigenlijk nogal ongeordend, maar Jannetje wist er feilloos de weg in. En als je dan naar iets vroeg zei ze ook altijd: "Wacht effen hoor..." en toverde dan het gevraagde tevoorschijn. Het waren altijd verpakte waren die we daar moesten kopen. De onverpakte waren, zoals erwten en bonen, stonden in open juten zakken o.a. in het looppad opgesteld. Toch werd ook haar de klandizie gegund. Zij was geen weduwe, maar een gescheiden vrouw die hard moest werken voor de kost. Als ze de 'rekening' op ging maken krabbelde ze de prijzen met een stompje potlood op een vodje papier, gedurig even likkend aan het potloodje, en ratelde de cijfers om op te tellen snel achter elkaar op. Het rekenen ging haar goed af.
Eigenlijk is er nog één winkel om te noemen. Dat was de grutterij van Jacob Kos, aan de Kerkstraat. Een prachtwinkel. (lk bedoel: om zo in een museum te zetten.) Je liep vanaf de straat een pad af naar het winkelraam en de -deur, die grotendeels bestonden uit donkerblauw, rood en geel glas-in-lood. Binnen was het een pijpenla-vormige winkelruimte met een lange toonbank en een ouderwets interieur met allemaal bakken en tonnen met graansoorten. Natuurlijk ook een weegschaal op die toonbank. Door de gekleurde glas-in-lood-ruitjes was het licht binnen ook wat speciaal. En het rook er altijd bepaald eigenaardig, een beetje vies vond ik. Maar het was een schone winkel. Wij kochten daar het ochtend-/kippenvoer: maïs en graan.
Dit verhaal valt te dateren zo tussen de jaren dertig en vijftig van de vorige eeuw.
Lies Schaap Ede


Als het om uw woning gaat gaan ze bii Hagedoorn-makelaars nét een stapie verder, lopen ze nét wat harder. Als dat nét is wat u nodig heeft bel dan 035-526 69 10
    Hagedoorn    
m a k e l a a r s
Eemlandweg 2 | 1271 KS Huizen
T 035-5266910 | F 035-52665 89 | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. www.hagedoorn-makelaars.nl    NVM

Damesmode
„De Gunst"
Een vertrouwd adres in een nieuw jasje. Een kijkje is zeer de moeite waard.
Damesmode
„De Gunst"
Lindenlaan 7, 1271 AV Huizen, 035 - 5253747      W a l d e r    S e t t    F r e y a    S o m m e r m a n 11
    T o n i    r re s    I c o    F re e t e x     Vann Nl(DHuEKLEIN

Kaaphoornstroom 20, Tel. (035) 526 23 15
Beursweg 16, Tel. (035) 525 38 32
HUIZEN
Donderdag op de markt in Bussum,
Wilhelminaplantsoenn
Zaterdag op de markt in Huizen,
Oude Raadhuispleinu
40 SOORTEN BONBONS
EN DIVERSE ANDERE
CHOCOLADE HEERLIJKHEDEN.
IN EEN PRACHTIG AUTHENTIEK PAND op DE HOEK
HAVENSTRAAT/MIDDENWEG. KOM KIJKEN EN GENIETEN!
OPENINGSTIJDEN
    WOENSDAG    13.00 - 17.00 UUR
DONDERDAG 13.00 - 17.00 UUR VRIJDAG 10.00 18.00 UUR
    ZATERDAG    1 0.00 - 17.00 UUR
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
035-7852191
Guido Sterk
    J U     r

Oude Raadhuisplein 3 - Huizen DE BOEDELWAGEN
    -2014-    - HUIZEN -         HUISRAAD EN DECO
VAN DEN TOL
Oude Raadhuisplein 4, 1271 RH Huizen
Tel. 035 - 525 38 55 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Oostermeent-00st 84, 1274 SN Huizen Tel. 035 - 525 38 53 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. www.vandentolopticiens.nl
Traditie in kwaliteit

TOPSHOENL                 iiiflìRlÏIiìl
    Lindenlaan 3 • 1271 AV Huizen • tel 035 52 51185    HOFLEVERANCIER
SINCE 1734
reoep€oes
VA
Wandelingen langs de Gooise kust
In de Ratel van september en december 2014 en februari 2015 zijn drie wandelingen uit 1946/47 opgenomen, die beschreven waren door Rinke Tolman en gepubliceerd in 'IN WEER EN WIND' van maart f947 (9e jaargang nr. f0), het enige nummer van dit tijdschrift dat wij hadden. Kort geleden meldde Piet Bakker echter dat hij een boek bezit met alle zestig (!) 'tochten naar en langs het IJselmeer' gebundeld onder de titel 'Zwervend langs de Zuidwal' door Rinke Tolman en uitgegeven in f 949. Het was bijzonder leuk om dit te mogen inzien. Zo kunnen nu de drie losse wandelingen worden gezien op hun juiste plek in de rapportage van een anderhalfjaar durend project (oktober f946 tot eind f947). A/ is er nog vee/ herkenbaar, in de afgelopen bijna 70 jaar is er natuurlijk het nodige veranderd langs de kust bij Huizen en is ook dit geschiedschrijving geworden. Hieronder volgt een deel van de inleiding uit het boek en nog één korte wandeling, namelijk die voorafgaand aan de eerste wandeling in de Ratel van september 2014. Het boek is inmiddels aanwezig in ons archief. Red.
Zwervend langs de Zuidwal
Enkele regels vooraf
Ongeveer vijftien maanden lang, gemiddeld een dag per week, zwierf ik in de periode van ornstreeks medio October 1946 tot het einde van 1947 met een goedgeluimd metgezel langs de oever der voormalige Zuiderzee; voor onze tochten kozen wij het kustgedeelte uit van Muiden tot Elburg.
De excursies waren, zelfs in 't barste wintergetij en bij de felste zomerhitte, feestelijke gebeurtenissen, want wij maakten kennis met een landschap, weergaloos boeiend, zowel wat het algemene aspect als de natuurdetails betreft. Wat wij met verheugde ogen waarnamen, noteerde ik in een zestigtal beknopte reisverslagen, die voor menig natuurvriend een opwekking mogen zijn ons voetspoor te volgen. Men beschouwe het boek, wat het planten- en dierenleven aangaat, tevens als een eenvoudige poging tot 'boedelbeschrijving'. Misschien is dit werk voor anderen aanleiding op dit eenvoudig inventarisatie-begin voort te bouwen, want in wetenschappelijk opzicht is daar aan de kust van 't IJselmeer - waarom werd bij de naamgeving
13

niet aan Flevo of Almeri gedacht? - nog ontzaglijk veel te doen. Wij hopen eveneens de amateur-veldbiologen wegen te hebben gewezen naar een intens natuurgenot...
Vierde tocht.
ER ZINGT EEN PUTTER TUSSEN DE WILGENROZETJES
Het tijdvak van 17 — 22 November (1946, Red.), wederom een vorstloze periode, stond eveneens 'in het teken' van de kleine wintervlinder. Er was weer levendig vertier in mijn tuin van staartmezen en de verwanten daarvan, de winterkoningen weerden zich als wakkere musici, maar voor de aardigste verrassing zorgde een merel, die de 17de in Soest tot onze grote verwondering een volledig lied zong, vol geestdrift en van verrassend lange duur. Overvloedig viel in het zestal dagen de regen en meermalen stond er een zeer stijve bries, die verdere opruiming hield onder het loof, dat zich in struik en geboomte nog handhaafde. Een blauwe, zonnige urenreeks schoof zich een enkele maal tussen de grauwe dagen in.
Ook vandaag treffen wij het. Het is een genoegen te luisteren naar het rappe wèètsj-wèètsjwèètsj van de boomklever, die in Baarn het hoge hout tot operatieterrein heeft gekozen, terwijl het licht koesterend glanst op het frisse, bitse blad en het fleurig rood der bessen, waarmee de hulsten gaan getooid. Het mag dan al een ietsje heiig zijn, maar de lucht wordt nagenoeg wolkenloos.
Tijdens onze wandeling naar Oud-Valkeveen komen wij in tuin en open veld weer vele oude bekenden tegen: roos, goudsbloem, chrysant en herfstleeuwentand, waterkruiskruid, dovenetel, hennepnetel en boterbloem. Zij alle bloeien - en mèt hen de paardenbloem — of het de gewoonste zaak ter wereld is.
In de vijvers der landgoederen zwemmen pittig bedrijvig leuke waterhoentjes en in de omgeving van s t Graeveveldt, waar nog wat vergeten appels kleuren tussen de kale takken van het fruithout, houden wij ons traditioneel kortstondig gesprek met de beide ponies, de geiten en de witte ganzen van ' 't Eiland', die ons nu zo langzamerhand al kennen. In de Valkeveense laan, die haar bonte herfstluister zag tanen ook de lorken hebben hun gele naalden nu grotendeels afgeworpen — krijsen de kepen gemelijk, zoals bij hen gebruikelijk is en de mezen tinkelen en pinkelen eveneens, zoals bij hen gebruikelijk is.
Op het terrein van de uitspanning Oud-Valkeveen worden wij, gelijk bij vorige gelegenheden, begroet door het aanhankelijke schaap, dat Jopie heet en dat altijd een eindje met ons meeloopt. De buizerd is weer present en zeilt boven de rimboe, waar bitterzoet zich verraadt door felrode bessen. Later komt er, van ver boven zee, nog een soortgenoot opdagen, die misschien nog op de trek is en dus nog geen vast jachtterrein heeft uitgezocht. Op de trekmerels oefenen de meidoorns weer een magnetische aantrekkingkracht uit. Wij zien ook nog een andere lijstersoort, een koperwiek, overtrekken.
De zulte, die ons al zo lang vervolgt, bloeit nog dapper, maar wij wijden ditmaal niet zoveel aandacht aan de plant, omdat wij in beslag worden genomen door een eenzame, indrukwekkende mantelmeeuw, die op het strand staat te filosoferen. Numeriek stelt de eendenen talingenbevolking ditmaal weer teleur, maar des te talrijker zijn nu de groenlingen, die niet alleen in het riet en tussen de dorre staken van Eupatorium en harig wilgenroosje schuilen, maar collectief op de strandwei naar voedsel zoeken. Zij zijn nu wel een vijftig man sterk.
Naar de strandwei gaat ditmaal onze bizondere aandacht uit, omdat zij als het ware bezaaid ligt met een zilverachtige, geleiachtige substantie. Wij hebben te doen met een massaal optreden van slijmzwammen, die aan kikkerrit of iets dergelijks doen denken.
De beide snippensoorten en de sneeuwgorzen schitteren vandaag door afwezigheid, de zilver- en kokmeeuwen zijn door een bescheiden aantal individuen vertegenwoordigd, doch daar staat tegenover, dat, deze keer de kant van Huizen uit, de zwanen weer hun schoonheid etaleren. Er zijn, te oordelen naar hun grauwbruine kleden, ook een aantal jongen bij. De dieren zijn minder schuw dan die van een week geleden, duidelijk valt door de kijker op te merken, dat ze bezig zijn met de spijziging, vermoedelijk doen zij zich te goed aan wortels van fonteinkruiden. Boven de voedselzoekende zwanen verplaatst zich Westwaarts in Vformatie een troep donkere vogels: rotganzen.
Onder de blauwe hemel trekt voortvarend een ferme troep kieviten, waarbij de zwart-wit-contrasten door het zonnige weer prachtig tot hun recht komen, eveneens naar het Westen.
In de vergadering van de houtduiven, die ten getale van vele honderden rustig in het geboomte van de hoge oever zaten te soezen, ontstaat op zeker ogenblik een hevige beroering; het geduchte vleugelgeklepper weergalmt in het belendende bos. De reden van de ontsteltenis wordt ons echter spoedig duidelijk: een slechtvalk wil een boutje kapen en slaagt in zijn tactiek om één der duiven te isoleren. Met letterlijk pijlsnelle vaart, stoot hij op de afgezonderde, maar misschien verontrust door onze plotselinge verschijning, laat zijn trefzekerheid een ietsje te wensen over met het gevolg, dat de belaagde houtduif nog net op het nippertje aan de klauwen van de vervaarlijke rover ontsnapt.
Breder dan vorige keren is vandaag het strand. De duizenden bieten, waarschijnlijk afkomstig van een weggespoelde deklast, die de vorige week door de golven werd omspoeld, liggen nu allemaal op het droge. Op een ferme afstand lijkt het net, of er grote scharen eenden liggen uit te rusten: de eerste keer vlogen wij er ook werkelijk in, maar toen de kijker er aan te pas kwam, zagen wij terstond, dat wij niet met vogels, maar met een partij verloren gegaan veevoer hadden te doen.
Het zachte, stille en zonnige weertje brengt, juist als wij onze boterhammen uit het vuistje oppeuzelen, een kloeke dagvlinder op de vleugels, die boven de rimboe rondvliegt. Jammer, dat wij, doordat wij de schubvleugelige slechts als een silhouet zien zonder enige kleuraanduiding, de soort niet kunnen vaststellen. Was het misschien een late admiraal?
Wij worden ook nog even aan vlinders herinnerd, als wij de stengels der lislodden bekijken. Vele vertonen gaten, die te wijten zijn aan de vraatzucht van uilenrupsen, die deze Typhastengels plegen te bewonen en daarin ook verpoppen. Als wij die stengels openpeuteren, liggen de chitinehuiden der uitgekomen poppen daarin nog besloten en wij ervaren, dat kevers en spinnen ze hebben uitverkoren als een warme en welbeschutte overwinteringsruimte.
Een forse zweefvlieg verkent eveneens het lenteweertje en installeert zich op het bloeischerm van een engelwortel.

15 Een der aardigste waarnemingen doen wij bij het strandweitje, waar een kleurenrijk vogeltje neerstrijkt in een wilg. Het blijkt een puttertje te zijn, die een geweldige belangstelling aan de dag legt voor de z.g. wilgenrozetjes; elk dier gallen, die, zoals men weet, hun ontstaan te danken hebben aan galmuggen, wordt met de snavel volhardend bewerkt. Hij slaat er geen enkele over. Wat peutert die vogel eigenlijk uit die woekeringen? Het is ons een raadsel. Maar het interessante is, dat de putter, zo onder het voedsel zoeken door, een liedje gaat zingen, heel fijntjes, gezellig en volhardend. Tot op een paar meters afstand kunnen wij hem naderen, maar dan vliegt hij op, aan het verrukkelijke liedje komt een einde en de putter voegt zich bij het veeltallig gezelschap der groenlingen, die op de bodem hun kostje ophalen.
Huizen in de 9de eeuw    Deel 2
(deel 1 werd gepubliceerd in de Ratel van mei 2015)
Henk Schipper Aan het einde van onze excursie menen wij een groot aantal donkere vogels in het struikgewas te zien zitten, maar als wij dichterbij komen, ontdekken wij, dat de zwarte dotten, die wij voor dieren aanzagen, misvormde bladeren van de kurkiep (Alnus campestris suberosa) zijn, die een inktkleur hebben aangenomen. Het geheel ziet er erg zwartgallig uit; in werkelijkheid moeten olmenbladluizen voor de afwijkingen van het iepenloof verantwoordelijk worden gesteld.


De eerste vraag die opkomt bij 'Huizen in de negende eeuw' zal zijn: was er toen al bewoning in Huizen? lk probeer hieronder argumenten aan te voeren waarom ik denk dat dit al of niet het geval is.
Naarden een achterland gehad hebben dat handelswaar leverde, waarschijnlijk in de vorm van voedsel. De afdrachten aan de landsheer waren in die tijd in natura, geld werd nog niet veel als ruilmiddel gebruikt. Ongetwijfeld was er ook visserij en daarvoor moet ook een afzet-

Oud Naarden
In de negende eeuw was er in ieder geval wel al bewoning in het oude Naarden aan de 'Narde': daar was een haven en een kerk, er werd handel gedreven en er was waarschijnlijk visserij. Of er ook veel boerenbedrijf was is onwaarschijnlijk: de Oud-Naarder eng lijkt op de oude kaarten niet erg omvangrijk de hellingen achter het dorp waren mogelijk niet zo geschikt voor landbouw. Wel zal in de loop van de tijd een deel van de eng overspoeld zijn door de Zuiderzee. Voor een boerderij lag het plaatsje te laag.

Toch moet het oude


Huizen. Detail uit kaart van het Gooi in de atlas van Blaeu, 17e eeuw.
De molen staat aan de verkeerde kant van de weg. De tekening lijkt op fantasie.

I Ile L (Llor•p 11u 

i zon 

832. 
de 
kadastr-alo I occor• en kaart.
Naar 

omstreeks 
Fig.  Fig. 1 uit scriptie J. Mars. Huizen ca 1830.

gebied geweest zijn. Er was in het Gooi toen al een boerenbewoning. Ook in Huizen?
De Naam
De oudste vermelding van de naam van Huizen is Huyssem. Deze vermelding stamt uit 1382 1 en is een samenstelling van de woorden 'huis' en 'hem'. Dit kan vertaald worden als 'plaats waar een huis staat'2 . Bij het woord huis in die tijd denkt men meestal aan een stenen hoeve, bewoond door een vertegenwoordiger van de landsheer. Dat was hier niet het geval. Natuursteen was hier niet en moest van ver gehaald worden en de techniek van het bakken van stenen was sinds de Romeinse tijd vergeten. In de negende eeuw moet men denken aan een' uithof of hoeve van hout, riet en plaggen, waar een betrouwbare horige de opbrengsten van het land verzamelde voor transport naar de landsheer3 . Deze landsheer zal dan in de negende eeuw de Ludger-familie in Zwesen, Zuilen, zijn geweest ofwel het klooster te Werden.
De Taal
Over de taal die in de negende eeuw in het 'Naardinckland' werd gesproken is weinig te zeggen. De plaatsnaam Huyssem kan zowel van Friese als van Saksische oorsprong zijn2 De Ludgeriden (zie hiervoor deel 1) waren van Friese komaf. Als er al bewoning was in de negende eeuw lijkt het logisch te veronderstellen dat de eerste bewoners hier Friese kolonisten waren4 . De bestudering van het Huizers door de dialectgroep in verband met het schrijven van een woordenboek zal hierin misschien meer duidelijkheid geven. Het is ook mogelijk dat het Huizer dialect zich pas veel later heeft ontwikkeld.
Het Dorp
Hierbij baseer ik mij in hoofdzaak op het proefschrift van J. Mars: "Vorm en Genese van Dorpen in het Gooi en op de Utrechtse Heuvelrug "5 .Hij beschrijft het oude dorp als een esdorp met engen aan de westzijde en laagland aan de oostzijde. Dat laagland bestond uit veen en moeras. Het diende als brandstof en hooiland. De essen lagen hoger dan het dorp.
De oudste gedetailleerde kaart van Huizen is de kadastrale kaart van 1824. Hierop is de verkaveling uit die tijd te zien. Het grondpatroon van de kavels ziet Mars als blokvormig langs de Lindenlaan en Voorbaan. De blokken zijn later soms opgedeeld en afgerond, waardoor kleine brinkjes ontstonden.
Bij de kerk is een kleine driehoekige brink. De oorspronkelijke brink, waar de schaapskudden verzameld werden, situeert hij echter aan de westkant, ongeveer tussen de Julianastraat en de Voorbaan. De kleine kavels aan de noordoostkant met de vissershuizen zijn van veel later datum. Daar woonden ook veelal de wevers.
De eerste bewoning zal langs de Voorbaan zijn geweest, mogelijk een restant van de oude Romeinse weg op de hoogte van 5 meter boven het zeeniveau6 . Het centrum lag tussen de kerk en de molen. Mars waagt zich niet aan een datering van het ontstaan van het dorp maar hij zegt wel dat het van hoge ouderdom is.
De kerk
Huizen werd in 1409 een zelfstandige parochie. Met de bouw van de kerk zal al aan het einde van de 13e eeuw begonnen zijn 7 . Volgens Harmen Kos was dat in 13808 . Veel eerder moet er al een kapel gestaan hebben, die ressorteerde onder de kerk van Oud Naarden. Lustigh schrijft dat de kapel naar de kerk van Oud Naarden aan Thomas gewijd was9 . Ook de later gebouwde kerk was aan deze heilige gewijd. Dit duidt erop dat de kapel er al was voor de overdracht aan het Eltense damesklooster. In dat geval zou de kapel aan St Vitus gewijd zijn, zoals in de andere Gooise dorpen.
In Nederland was het tijdens het vroege christendom gebruikelijk kerken aan directe volgelingen van Christus te wijden, later kwamen de heiligen in zwang die in recentere tijden leefden. Thomas was een van de twaalf apostelen van Jezus en dus een directe volgeling. Dat duidt erop dat de kapel al vroeg gebouwd moet zijn. Toch is er heden ten dage twijfel aan het bericht over de naamgeving van de kerk door Lustigh. Hij zou niet altijd betrouwbaar zijn en het bericht wordt nergens bevestigd. Lambert Rijkszn. Lustigh leefde ongeveer 100 jaar na de invoering van de gereformeerde gezindte in Huizen. Hij kon het dus heel goed gehoord hebben van zijn ouders of grootouders. Ook moet hij beseft hebben dat het in afwijking was met de andere dorpen in het Gooi, waar de kerken aan St. Vitus gewijd waren.

SCHUITEMAN
ACCOUNTANTS & ADVISEURS
Accountancy
Fiscale dienstverlening
FIRM
Corporate Consultancy
www.schuiteman.com In het blad "Buiten" van 5 oktober 1912 wordt over een luidklok in de kerk van Nederhorst den Berg geschreven. Op de klok staat ge-

schreven: "het schoon geluid weleer verloren, doch nu door Hope's huis herboren, was wel Sanct Thomas toegewijd, Dit zou slaan op de Huizer St. Thomaskerk. De betekenis is mogelijk dat de familie Hope een oude klok uit Huizen liet omsmelten en tot een nieuwe klok liet gieten. De schenking van de klok werd gedaan door ambachtsheer Joan Hope in 1 790 10 .
In Zelhem vond men in de Lambertikerk de fundamenten van een kapel die door Ludger gebouwd moet zijn. Aan de hand hiervan heeft men een replica gebouwd - zie bijgaande afbeelding ll . De kapel staat nu bij het museum Smedekinck in Zelhem.
De Vikingen

Reconstructie van een door Ludger gebouwd kerkje in Zelhem. (foto Hist. Ver. Zelhem)
19 Na ca. 850 worden de Ludgeriden niet meer genoemd. Het was de tijd dat de Vikingen ons land rovend, moordend en later handeldrijvend bezochten. Of zij ook de Gooise kust bezochten is onbekend. Er zijn geen berichten over.

Wel werd onlangs op Huizer grondgebied een Vikingring gevonden, maar er zijn verder geen aanwijzingen dat zij hier geweest zijn. Wel waren zij aan de monding van Vecht vanwaar zij naar Utrecht en Dorestad konden varen. Huizen lag misschien te ver van de route om gevaar te lopen. De Vikingen, die hier kwamen waren meest Denen.
Wie het land in beheer had is onduidelijk. Pas in 920 blijkt dat het de graven van Hamaland waren.
Noten:
Tenslotte
De bestudering van de geschiedenis moet zoveel mogelijk op feiten gebaseerd zijn. Daar waar deze schaars zijn of geheel mankeren komen reconstructies, aannames, waarschijnlijkheden, redelijke veronderstellingen of zelfs mythen en legenden te pas. Hierboven is geprobeerd de feiten aan te vullen met redelijke veronderstellingen. Het is nuttig om dit te doen. We hopen op nieuwe feiten zoals bijvoorbeeld archeologische vondsten, die het verhaal bevestigen, of weer nieuwe inzichten opleveren.

1 D. Th Enklaar: Geschiedenis van Gooiland deel l, blz. 65.
2 H.J.Moerman: Nederlandse plaatsnamen, blz. 107.
3 P.W. de Lange: Toen het Gooi nog klein was, blz. 7.
4 J. Ruinen: Het oude Naarden, Mededelingen Museum Gooi e.o. nr IX 1967/8blz. 55 e..v.
5 Doctoraal scriptie, blz. 100 e.v.
6 De Lange blz. 5.
7 L. Westland: De geschiedenis van de hervormde gemeente van Huizen, blz. 7.
8 H. Kos: 0e Oude Kerk in Huizen, De Ratel sept. 2004 blz 4.
9 H. Kos: Uit de verhalen van Lambert Rijkz. Lustich, De Ratel sept. 2007 blz. 13.
10 E.N.G. van Damme: De Willibrordkerk in Nederhorst den Berg, TVE maart 2008 blz. 17; 11    F. Booy: Nederhorst den Berg in oude uitgaven, TVE sept. 2013 blz. 230. 12 Zie internetsite Oudheidkundige Vereniging Salehem.


Foto doorkijkje naar de Oude Kerk van de fietsexcursie. (Zie blz. 6)
6 september 1923
Een kwart eeuw Koningin Wilhelmina
Vervolg van de Ratel van september 2013
In augustus 2013 was het 90 jaar geleden dat er in Huizen groots feest gevierd werd ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina. In de Ratel van september 2013 (blz. 6 en 7) berichtten wij daarover aan de hand van 'Oranje Boven, 100 jaar Oranjevieringen in Huizen', hoofdstuk 3 'Een kwart eeuw Wilhelmina'. De foto's behorend bij dit hoofdstuk geven een goede indruk van de opvoering van het historie-spel 'De Inneming van Den Briel' op 28 augustus en ook de tekst van het spel is overgenomen! Uit ons archief konden we nog een drietal foto's toevoegen, die op 5 september 1923 verschenen in de Panorama. Kort geleden vonden we tot onze verrassing nog het originele officiële programmaboekje en hieronder vindt u een afdruk van het programma van de feestdagen 27 en 28 augustus 1923. Red.

21
    ORANJE-COMMISSIE    MAANDAG 27 AUGUSTUS 1923.

1/0'.:en. Ecre- Voorzitter.
 uur v.rn. Koraal-mo:ick.
    9    Kinderfeesten.
Volksspelen.
I HAAFKENS. 1eConcert.
D DOLMAN. 2e Secret.:riy


Jb:n-
DINSDAG 28 AUGUSTUS 1923.


9 uur v.m. Sportfeesten.
    2    Historisch spel: l'loerninq van Deo Briel waarna
    Allegorische optocht.    
Concert.
    9    G vmoastiek en voorwerk.

KINDERSPELEN.
MAANDAG 27 AUGUSTUS 1923.
8. v.rn.  van de deelnemende kindern in de verschil!encl.• scl'0!en.
De     met     van     scholen aiqeeen     door de gemeente plaats heelt.
Wilhelmus.
9    A.nv.•una der     het worden     in: Zakloopen. a-n, Touwltekken. Ton* roten. Hlaastrappen.
•op•en. enz., en:.
het Chr. Faniarecorps „Huren".
PAUIZE.
    roe oetenjnçgeo                 (Onder A •.allen : 5. Hruw-oeteniru;en - Heeren (2e afcleelini'}. l.  voor Sjeesies. 6. Vrije 0e leningen Dames. l l.    f8' otterso                          - [leer•en. l i i. S. Klass:kaal brug - Aypiranten.     9.              Afdeeltng B omvat : 10. Paard-spr"hlen Heeren. VOLKSSPELEN.    . I lazebro•ek. van Beet hoven
(Govaert. MAANDAG '27 AUGUSTUS 1923.
1.45 0.rn. ne welke het dorp doortrekVen, wordt op rem saenenaeqte'd. is als volut :
    Chr. Fanfarecorps Hut:en"    DINSDAG 28 AUGUSTUS 1923.
(Openb. X-hoofl.
    S I deelneme'b voor Tonsteken.    p. 30
29 Boegsprietloopen.    - [„eetaar M. O, Amsterdam 19    'Mastkllrnmen.
2.—    verlaat het teesttecrein en ;naakt een om. de gemeenle.
op het feesttcre.in is bepaald op 2.45.
    -spelen worden in 2 afdeclimaen „oehoudeo n.l.    3.        . - Oarnes-    i AspirantOl
    4. S,'     
                                                           ll. Hooge Bruu Heeren. iet toopen.    12. Estatette-loop - Dames 90 Meter.
tnec hindernissen - Aspiranten     Meter.     • Heeren 1 10 Meter.
    Muziek v.h. Fanfare—cocps „De Eendrac     Huizen
    OPTOCHT.    DE TARIEVEN

                                                                     van het Buffet op de feestterreinen Plm. 4 uur door de gemeente.
mogen niet hooger gesteld zijn dan :
    2    Hoofden der Watergeuzen.
3. ateq.Jeu:en.
4. schutterij van
5. (0e     van Vooroe.
Hurwernee:ster en Schepenen Van Oen Briel.
7. Poorters van Den Brt,el.
    CONCERT geven doos de    „De Eendracht".
Directeur de
   Admiraal Clignet    Marsch. 2. Mosaique Sur I 'opera Stradclla    Ouvert.ure.
3. Die He!.a01Ander . Suite de Valse. 4. saluto à Gemona .
    5. Con OO        Mar—h
9.15 n.m. Standen Gytnnasttekveceeniqing. V rije st and. 2, Broa-ytnnd.
    9.45 van.    VUURWERK.
Ai te steken door de N.V. en Illuminatie. fabriek Koninklijke Nederlandsche Pyrotechnische fabriek G. Ruijsch te Utrecht.