Allereerst wil ik u iets vertellen over mijn situatie na een plotseling herseninfarct. u zult begrijpen dat ik nu hard bezig ben met revalideren in de Trappenberg en de komende tijd nog niet zichtbaar ben in de werkzaamheden voor de Historische Kring Huizen. Gelukkig neemt Michel Heemskerk mijn taken waar, daarbij ondersteund door de overige bestuursleden. Inmiddels heb ik ook van leden van de Kring veel kaarten met goede wensen mogen ontvangen, heel veel dank daarvoor. Het heeft me erg goed gedaan dat zoveel mensen meeleven.
Begin augustus kregen we het droevige bericht dat onze oud-penningmeester Aart Vos was overleden. Hij was van 1996 tot 2002 penningmeester van de Historische Kring Huizen. Al is het even geleden, Aart Vos leeft in onze herinnering voort als een rustige man en heel bekwame penningmeester. Wij wensen zijn familie sterkte met dit verlies.
Zaterdag 24 augustus 2013 ging de excursie naar Amersfoort, in de volgende Ratel zal hiervan verslag worden gedaan. Op dinsdag 17 september is onze volgende ledenavond met als onderwerpen oude schoolplaten van Cornelis Jetses en visserij op de Zuiderzee. De daaropvolgende ledenavond van 19 november staat in het teken van de vaak fraaie en witte klederdrachtmutsen, historie en stand van zaken. Jankees Goud is op dit moment dé landelijke expert op dit gebied en de enige die nog bijvoorbeeld cornetmutsen kan wassen en weer opmaken.
Na zijn vele historische artikelen en het boekje over de geschiedenis van de botter HZ 45, heeft Dick Schaap nu een aantal verhalen die hem in zijn jeugd verteld zijn, verwerkt in romanvorm. Het verhaal gaat over een Huizer Zuiderzeevisser in het midden van de 19e eeuw.
Met de bon achter in dit blad kunt u hierop voorinschrijven.
Graag tot ziens bij onze activiteiten.
Met een vriendelijke groet, namens het bestuur,
Ingrid Groothoff, voorzitter
24 augustus 2013 Excursie naar Amersfoort
14 september 2013 Huizer Dag/Open Monumentendag
17 september 2013, 20.00 uur Dia-avond door de heer W. Baarsen uit urk over
geschiedenis aan de hand van schoolplaten van
Cornelis Jetses en na de pauze over de visserij op de
Zuiderzee. In de Boerderij, Hellingstraat 9
20 september 2013 Taeje Bôkkesrace
21 september 2013 Huizer Botterdag: de Historische Kring Huizen zal hier
met een stand aanwezig zijn op de Oude Haven
28 september 2013 Nederlandse Dialectendag, Hasselt, Belgisch Limburg.
Meer informatie bij Ineke van Herwerden
12 oktober 2013 Open Dag van de Stichting Tussen Vecht en Eem in
Nederhorst den Berg over Veranderingen in het
boerenleven tussen Vecht en Eem
19 november 2013, 20.00 uur Jankees Goud uit Yerseke vertelt over de Nederlandse
klederdrachtmutsen. Ze lijken heel verschillend, maar
blijken veel met elkaar gemeen te hebben. Met
powerpoint presentatie. In de Boerderij, Hellingstraat 9.
VAN DE REDACTIE VAN DE REDACTIE
Op 12 oktober vindt in Nederhorst den Berg de jaarlijkse Open Dag van de Stichting Tussen Vecht en Eem plaats. Informatie over deze dag vindt u hieronder. In oktober 1973, veertig jaar geleden, gaf mevrouw M.J. Francken een inleiding over de plaats van het Huizer dialect tussen de streektalen van West- en Oost-Nederland en deze ‘causerie’ treft u aan als bijdrage van de Dialectwerkgroep. Verder besteden we aandacht aan het 25-jarig regerings-jubileum van Koningin Wilhelmina op 6 september 1923. In Huizen werd dit groots gevierd, onder meer met de opvoering van een historisch spel: ‘De inneming van Den Briel’. In de Panorama van 5 september 1923 vonden we hiervan drie foto’s. Vervolgens nemen de ‘Reisindrukken van eigen bodem’ ons mee op een rondgang door ons dorp, gepubliceerd in het Nieuwsblad van het Noorden in 1927. De illustraties zijn er bijgezocht uit ons archief. Dit artikel riep de vraag op hoe het komt dat in de jaren 1920/1930 diverse landelijke tijdschriften en kranten regelmatig toeristische verslagen publiceren over Huizen. De gids ‘Met het luxe stoomjacht Volharding naar Volendam en Marken’ geeft een eerste antwoord in een voorwoord van burgemeester Egberts. Met een ansichtkaart uit de beginjaren van zwembad Sijsjesberg, dat dit jaar zestig jaar bestaat, en een lijst met telefoonnummers van Huizen in 1915 wordt dit blad afgerond.
Veel leesplezier gewenst,
Wendy van Noppen
1212 OKTOBER 2013 OPEN DAG VAN DE STICHTING TUSSEN VECHT EN EEM 1 OKTOBER 2013 OPEN DAG VAN DE STICHTING TUSSEN VECHT EN EEM
Veranderingen in het boerenleven tussen Vecht en Eem
Plaats: Willibrorduskerk, Kerkstraat 30, 1394 CX Nederhorst den Berg.
Ontvangst: 9.30 uur. Dr. Simon van den Bergh houdt een lezing over Veranderingen in het boerenleven tussen Vecht en Eem vanaf de 19e eeuw en drs. Emke Raassen- Kruimel over Boerenleven gezien door ogen van schilders rond 1900 in met name Laren en Blaricum. 2013 is na 10 jaar opnieuw een ‘Jaar van de boerderij’.
Het middagprogramma omvat vier excursies naar keuze:
1) een wandeling door de oude kern van Nederhorst den Berg en bezoek aan wasserij Lamme
2) varen over de Spiegelplas en rondvaart bij Fort Hinderdam
3) bezoek aan Boerderij de Horst en uiteenzetting van Bewonersvereniging Horstermeer4) een stevige wandeling naar de Vecht, per veerpont naar Nigtevecht (rondleiding aldaar) en via de Petersburgseweg terug.
Om 16.30 uur is de afsluiting in Kasteel Nederhorst, Slotlaan 3, 1394 BK Nederhorst den Berg.Kosten: € 23,- voor donateurs van TVE en € 26,- voor belangstellenden. Aanmelding en nadere informatie bij de Penningmeester van TVE, Rostocklaan 7, 1404 AD Bussum of op de website www.tussenvechteneem.nl. De aanmelding wordt defi nitief na ontvangst van de bijdragen op rekening nummer ING 3892084 t.n.v. Stichting Tussen Vecht en Eem, Bussum met vermelding Open Dag 2013.
In de vorige Ratel werd vermeld dat de tweejaarlijkse dialectendag van de Stichting Nederlandse Dialecten (SND) niet doorging. Inmiddels heb ik bericht gekregen dat de Dialectendag dit jaar nog wel georganiseerd gaat worden en wel op 28 september in Hasselt (Belgisch Limburg). De dag zal een licht veranderde opzet hebben, daar de SND bezig is met een periode van herbezinning.
De relatie van het Huizer dialect tot de oostelijke en westelijke gelegen streektalen. Gevonden in het archief van de Huizer Dialect Werkgroep.
Veertig jaar geleden, op 24 oktober 1973, organiseerde de Stichting voor Sociaal-cultureel werk ‘De Meent’ in gebouw ’t Visnet op een avond een causerie over de relatie van het Huizer dialect tot de oostelijke en westelijke gelegen streektalen. De toenmalige voorzitster van de Huizer Dialect Werkgroep, mevrouw M.J. Francken, heeft daar de onderstaande tekst uitgesproken. Zij was Neerlandica en als dialectoloog werkzaam geweest bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, bij de afdeling Dialectologie.
De grens tussen taal en dialect is niet gemakkelijk haarscherp te trekken. De meest op de voorgrond tredende verschillen zijn wel deze: een taal (dat is een algemene omgangstaal) wordt gebruikt door een groot aantal die daarnaast in vele gevallen ook een dialect spreken. Die algemene taal maakt het communiceren tussen de dialectsprekers gemakkelijker. De algemene taal wordt gebruikt in regeringsstukken, voor kunst en cultuur, in het onderwijs, bij radio en tv (nieuwslezers) en er bestaan literaire werken in. Het gebruik ervan houdt soms op bij de landsgrens, terwijl dialecten zich van landsgrenzen vaak niets aantrekken. De grammaticale opbouw van de algemene taal is bestudeerd; de geschreven grammatica geeft richtlijnen voor wat men als een juist gebruik van die taal beschouwt (of wenst te beschouwen). Er zijn vele verschillen tussen de dialecten in Nederland; het gebied van een dialect is dus kleiner dan dat van de algemene taal.
Er is een tijd geweest dat men meende dat de dialecten verwordingen waren van die algemene taal, maar dat is niet zo. Ze zijn ouder, vandaar dat de studie ervan belangrijk is voor wie op het gebied van de taalkunde ‘historisch’ denkt. Ze kunnen klanken, woorden en zinswendingen bevatten die in de algemene taal zijn verdwenen, of die er nooit tot zijn doorgedrongen.
Onze Nederlandse algemene taal is ontstaan na de middeleeuwen; de toename van handel en verkeer deden er de behoefte aan ontstaan, evenals de staatkundige gebeurtenissen uit die tijd. De uitvinding van de boekdrukkunst is ook van grote invloed geweest. Ons Nederlands is vooral ontstaan in Holland en West-Utrecht, maar vele dialecten hebben bouwstoffen geleverd.
De wetenschappelijke interesse voor de dialecten is een verschijnsel dat zich in heel Europa voor ging doen in de tijd van de romantiek, dus eind 18e eeuw, in het ene land wat eerder dan in het andere. Bij ons schijnt het moeilijk geweest te zijn om op gang te komen. Eerst heeft de Maatschappij van Letterkunde in 1852 getracht daartoe mee te werken door het uitschrijven van een prijsvraag; daarop is geen een antwoord binnen gekomen. In 1879 en 1895 heeft het Aardrijkskundig Genootschap vragenlijsten samengesteld en uitgezonden, waarop wel antwoorden kwamen, zodat Prof. Jan te Winkel gegevens had over een kleine 400 plaatsen in Nederland. Intussen begonnen ook particulieren met eigen onderzoek. Zo liet Johan Winkler een boek verschijnen waarin de Gelijkenis van de verloren zoon voor een groot aantal plaatsen was opgeschreven in dialect. In deze periode verschenen er zeer vele publicaties. In 1930 werd door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam opgericht, wat thans het Instituut voor Dialectologie heet. Jaarlijks zond en zendt dit Instituut vragenlijsten uit naar een 1500 correspondenten, verspreid over het hele land, en tegenwoordig ook naar het Nederlands sprekende deel van België. In totaal bezit het Instituut een 66.000 ingevulde lijsten. Andere centra voor dialectstudie bevinden zich in Nijmegen en Groningen; in België te Leuven, Gent en Luik.
Baanbrekend werk werd bij ons verricht door Prof. G. Kloeke, die in het tweede decennium van deze eeuw op de fiets grote delen van ons land bezocht, om mondeling het materiaal te verzamelen. Van zijn hand zijn vele studies verschenen.
Het materiaal dat te Amsterdam is verzameld wordt door de medewerkers van het Instituut bewerkt. Er verschijnen geregeld bladen van de Taalatlas; er verschijnt een tijdschrift Taal en Tongval; voorts een atlas met commentaar over de ontwikkeling van het Nederlandse klankstelsel. In de laatste jaren heeft men geluidsbanden opgenomen in alle delen van het land waar streektalen worden gesproken, dus ook in Friesland, bij de dialectsprekers thuis.
De verzameling omvat thans ruim 900 banden. Het Instituut heeft een grote bibliotheek met wetenschappelijk werken op het gebied der dialectologie; er is ook een grote verzameling van bellettrie in dialect. In de Atlas van Nederland die op het ogenblik bezig is te verschijnen, komt een nieuwe dialectindelingskaart voor van Nederland en het Nederlands sprekende deel van België, samengesteld door het hoofd van het Instituut, Mw. dr. Jo Daan.
Huizen heeft een in enkele opzichten merkwaardig dialect, dat zeker de moeite van het bestuderen waar is, onder ander omdat het op de grens ligt van onderling verschillende gebieden. Het sluit zich bijvoorbeeld bij West-Nederland aan door de klank die men hoort in hij en in huis, maar bij het oosten door het duidelijk uitspreken van de slot-n.
(Hierna volgt een stukje over de doelstelling van de Huizer Dialect Werkgroep, de namen van de leden van deze werkgroep, en dergelijke).
Naschrift
Let wel, bovenstaande werd uitgesproken toen er van publicaties in Huizer dialect nog geen sprake was. Na deze causerie werden geluidsbanden afgespeeld met daarop dialecten uit heel Nederland, waarbij kaarten getoond werden om verschillen en overeenkomsten te laten zien. De werkgroep veranderde nog van samenstelling en de doelstelling (aanvankelijk een kaartsysteem van het Huizers) veranderde in publicaties. De afdeling Dialectologie is overgegaan naar het bekende Meertens Instituut, dat zich bezig houdt met bestudering en documentatie van Nederlandse taal en cultuur.
Ineke van Herwerden
66 SEPTEMBER 1923, EEN KWART EEUW KONINGIN WILHELMINA SEPTEMBER 1923, EEN KWART EEUW KONINGIN WILHELMINA
1
In het boekje ‘Oranje Boven, 100 jaar Oranjevieringen in Huizen 1898 -1998’, uitgegeven door de Oranje Stichting Huizen, is hoofdstuk 3 gewijd aan deze feestelijkheden. Huizen vierde dit jubileum groots met optochten, kinderspelen en volksspelen (mastklimmen bijvoorbeeld), muziek en vuurwerk, maar vooral met het historisch spel op 28 augustus, ‘De Inneming van Den Briel’ compleet met Watergeuzen die aan kwamen varen, aan wal gingen, de ‘poort’ in brand staken en de ‘stad’ innamen.
Bij veel Huizers leeft de herinnering hieraan nog voort als een gedenkwaardig feest. Het is goed dat in bovengenoemd boekje de geschiedenis van de Oranjevieringen in Huizen in detail vastgelegd. De foto’s van 1923 laten prachtige decors zien en geven een indruk van hoeveel mensen er betrokken moeten zijn geweest bij de uitvoering. In de stapel knipsels van Gerrit Jongerden vonden we een Panorama van 5 september 1923 met de drie onderstaande, andere foto’s.
De jubileumfeesten te Huizen, welke gevierd werden door de opvoering van een historisch spel, voorstellend “De inneming van Den Briel door de Watergeuzen”.
De Geuzen gaan aan wal. De onderhandelingen over de Nadat de poort door de Geuzen overgave der stad tusschen in brand is gestoken, wordt zij
Graaf Lumey en den gerammeid. burgemeester van Den Briel.
Het is opmerkelijk dat een dergelijk landelijk blad de feestelijkheden in Huizen toont, naast die in Leiden, Monnikendam en Gouda. Het katern heeft verder onder meer nog tekst (van Philip Kruseman) en muziek (van J.P.J. Wierts) van een Koninginnelied, artikelen over De Intocht van H.M. de Koningin te ’s-Gravenhage, Nederland voor Vijf en Twintig Jaar en Thans, Handel en Nijverheid hier te Lande en in de Koloniën en twee pagina’s foto’s van de inhuldiging van
Koningin Wilhelmina in 1898. (Red.)
REISINDRUKKEN VAN EIGEN BODEM - HET DORPJE HUIZEN REISINDRUKKEN VAN EIGEN BODEM - HET DORPJE HUIZEN
(Nieuwsblad van het Noorden, 29-7-1926 de toenmalige spelling is aangehouden)
Aan den Noordelijken uitlooper van het schilderachtige Gooi, een onzer vader-landsche lustoorden, verrijst het eenvoudige, landelijke dorpje Huizen, dat om tal van bijzonderheden een eigenaardige plaats inneemt in de rij der Gooische gemeenten. Gemakkelijk voert de bekende stoomtram u vanuit de richting Naarden of Laren naar ’t rustieke dorp terwijl breede, uitstekend aangelegde wegen de plaats verbinden met de omliggende steden en dorpen. Hoe echt schilderachtig ligt hier dit landbouw-visschersdorp te midden van de zandige uitloopers van het Gooi: een schoon golvend landschap, telkens onderbroken door heerlijk geboomte, waarachter de bloeiende Gooische villadorpen schuil gaan. De aanleg van het dorp is wel een bijzonder eigenaardige. ’t Is of al die huisjes en boerenwoningen op zekeren dag plotseling uit de lucht zijn komen vallen: zoo vreemd liggen ze verstrooid; een Neurenberger speeldoos in ’t groot gelijkend. Oud, zeer oud moet deze plaats zijn. De kroniekschrijvers beweren zelfs, dat hier reeds in de 10e eeuw een kapel werd gebouwd, aan St. Thomas gewijd.
De groote parochiekerk werd in het jaar 1409 gesticht, waarvan echter thans alleen toren en koor zijn bewaard gebleven. De kerk zelve werd in het laatst der 16e eeuw tijdens een geweldigen storm bijna geheel vernield, waarbij een groot gedeelte van het gebouw ineenstortte. In 1637 werd het bedehuis hersteld en verkreeg het zijn tegenwoordigen vorm. Op een duinige hoogte maakt het gebouw, omringd door een ouden, bemosten, verweerden muur, een imposanten indruk. We merkten reeds een en ander op met betrekking tot de aardige verspreiding der huizen, veelal met een haag omringd. Hoe aardig ligt toch ’t oude dorp achter de uitgestrekte Meent, waar ’s zomers honderden koeien grazen. Langs deze Meent: het uitgestrekte weidegebied, loopt zoover ’t oog reikt een aarden wal, veel gelijkend op een borstwering eener vroegere veste. Onmiddellijk achter deze omheining zijn reeds de eenvoudige huizen gebouwd, welke met hun vensters zoo pittoresk over de aarden omwalling heen gluren. Aardige gezicht, vooral in lente- en zomertijd als in volle zonneglanzen daar ál die gevlekte beesten rustig loopen te grazen.
Wel is het dorpken een toonbeeld van rust. Naast een landbouwdorp is Huizen vooral visschersplaats. De haven ligt echter ongeveer twintig minuten gaans buiten de feitelijke kom. Deze havenaanleg dateert van het jaar 1854, toen verder groote dammen in zee werden aangelegd. Vooral de Westdam loopt zeer ver zee in en een wandeling bij helder weer over dien zeeweg loont werkelijk de moeite. Schitterend ligt daar dan voor en om u de Zuiderzee met de visschende schepen, terwijl op den achtergrond het Gooi prachtig heuvelend oprijst. De algemeene malaise heeft ook in Huizen haar invloed niet gemist en niet het minst werd de visscherij met haar aanverwante bedrijven, als rookerijen, mandemakerijen, enz., hierdoor getroffen. De gevolgen bleven dan ook niet uit. De visschersvloot, vroeger bestaande uit meer dan 200 botters, is reeds tot op minder dan een derde geslonken, terwijl verschillende gebouwen voorheen als rookerijen en mandenmakerijen in gebruik reeds lang ongebruikt staan en wellicht nimmermeer tot hun vroegere glorie zullen geraken. Vooral ook onder den invloed der plannen tot droogmaking der Zuiderzee verdwijnt langzamerhand de vloot en gaan de visschers – alleen de ouderen bleven over – in andere bedrijven over. Binnen niet al te langen tijd zal Huizen dan ook geen visschersplaats meer zijn. Toch zijn op het oogenblik nog enkele van die rookerijen in gebruik, waar de gevangen Zuiderzeeharing des voorjaars tot bokking wordt verwerkt. Verschillende van die groote rookerijen heeft men langs den havenweg en in de omgeving der haven, sommige zelfs met veertien of meer rookovens. ’t Zijn als het ware groote schuren, waarboven de stijve houten schoorsteenen uitsteken. Vóór in die inrichting zijn de lange bakken geplaatst, waarin de haring wordt gepekeld en....”gespeet” (aan ijzeren staafjes opgehangen): twintig stuks aan een staafje. Achter dit zoutersvertrek liggen de rookerijen; groote eenvoudige steenen ovens, waarin de staafjes met haring worden opgehangen. Achter de ovens liggen enorme hoeveelheden schors opgestapeld, waarmee de ovens gedeeltelijk worden gevuld. Geweldige hoeveelheden bokking kunnen deze rookerijen in het drukst van ’t haringseizoen afleveren. De haringvangst wordt gevolgd door de ansjovisvangst, terwijl vooral des winters op spiering wordt gevischt. Vooral dit bedrijf is moeilijk en niet zonder gevaar. Niet zelden trekken de visschers dan met z’n tweeën, de slede voortduwende, omstreeks Kerstmis reeds ’s morgens vijf uur het zeeijs op, gewapend met een groote bijl, netten, een lantaarn, kompas en langen peilstok.
Zoo gauw den dag begint te gloren begint de vangst, waarbij een “bijt” in het zeeijs wordt gekapt, waarin de spieringnetten worden neergelaten. Dan is het hard werken, den ganschen dag met als eenige voeding wat hardgebakken brood. Gekleed in oliejas, den zuidwester op met de wollen oorlappen, de grove wollen wanten aan de handen, duwen ze meestal pas tegen den avond de slede met vangst naar huis, waarbij dan nog veelal het loon niet groot is.
Zegt niet een oude rijmpje:
“Spiering is visch
Als er anders niet is”.
Meermalen is het gebeurd, dat het zeeijs bij invallenden dooi losraakte van de kust en de botkloppers en spieringvisschers zich met groot gevaar nauwelijks wisten te redden. Vooral in vroegeren tijd moet de Huizer bevolking, waarvan men beweert, dat ze van Friesche afkomst moet zijn, in vrij kommervolle omstandigheden geleefd in het zeedorp. In die jaren was de huisindustrie nogal van beteekenis en waren de Huizers bekend als uitstekende wol- en katoen- spinners. Vooral werden destijds veel zoogenaamde “pitten” gedraaid ten behoeve van de vetkaarsenindustrie.
Oorspronkelijk schijnt vooral landbouw en veeteelt het hoofdmiddel van bestaan te hebben uitgemaakt, waarvan dan ook het Huizer wapen getuigenis aflegt: Een veld van zilver, waarop een melkmeisje, dragende een juk met twee emmers. Geen wonder, dat ondernemende industriëelen uit verschillende deelen des lands hun oog laten vallen op de te Huizen in zoo’n groote getale leegstaande gebouwen, welke, groote ruimte biedende, voor schier elke industrie geschikt zijn. Zoo is reeds thans in ‘n vroegere rookerij ’n belangrijke papierwarenfabriek ondergebracht. Naast het beschikbaar zijn van flinke gebouwen, vindt de zich hier vestigende industrie overvloed van arbeidskrachten. Het reeds groote getal arbeiders is in de laatste jaren nog sterk vermeerderd door de in andere beroepen overgaande visschers, zoodat de groep ongeschoolden en bouwvakarbeiders er zeer groot is. Aan de haven, welke haar betekenis als visschershaven verliest en een Industriehaven gaat worden, is den laatsten tijd groote aandacht geschonken.
Bakkerij H. Kruijmer B.V.
Specialiteit in Huizer speculaas en ontbijtkoek
Hellingstraat 14 • Huizen Tel. 035-5253368
GROENTE- EN KRUIDEN PLANTEN
RUIM ASSORTIMENT TUINPLANTEN
[71 we&er
WWW.KWEKERIJSPILT.NL
Huizerstraatweg 2, 1411 GN Naarden, 035-6949288
ALS U GEEN • ALS U GEEN TIJD Ti V:TIJD TE VERLIEZEN HEEFT...414EIN HEEFT...
Als het om uw woning gaat gaan ze bij Hagedoorn-makelaars nét een stapje verder, lopen ze nét wat harder. Als dat nét is wat u nodig heeft bel dan 035-526 69 10
(i- agmakelaars edoorl
Eemlandweg 2 | 1271 KS Huizen
T 035-5266910 | F 035-5266589 |
www.hagedoorn-makelaars.nl NVM
Damesmode „De Gunst”
ai. Een vertrouwd adres
\\ \ in een nieuw jasje.
Een kijkje is zeer de moeite waard.
Damesmode „De Gunst”
Lindenlaan 7, 1271 AV Huizen, 035 - 5253747
5511_12MIA 2 i21:.^
Frank Walder - Setter Lady - Freya - Sommermann -
Toni - Sylbo - Zerres - Gelco - Freetex - Lebeck
Vllgaomjrarm. wam
11[(1111/4 1311 I 4rt li ti awl 11 I e
GillOOC h. sl/wrailfi. fl:ft
Kaaphoornstroom 20, Tel. (035) 526 23 15
Beursweg 16, Tel. (035) 525 38 32
HUIZEN
Donderdag op de markt in Bussum, Wilhelminaplantsoen.
Zaterdag op de markt in Huizen, Oude Raadhuisplein. De Meenthoeve
Meentweg 52 - 1271 PX Huizen
In een monumentaal boerderijtje geven wij kooklessen in de Franse-, Italiaanse-, Thaise-, Indiase-, Spaanse- en Chinese keuken.
Verder verzorgen wij catering van:
• Borrelhapjes
• Buffetten
• Schotels
• Recepties
Ook koken wij een 3- of 4-gangen menu bij u thuis vanaf 6 personen.
Voor informatie en bestelling:
Tel.: 035-5265026
E-mail:
IJzersterk in gereedschap, techniek, veiligheid en service
Vuurwerk
Beveiliging
Vos IJzerhandel
Middenweg 21 - 1271 AS Huizen
Telefoon 035 - 52 534 87
www.vosijzerhandel.nl
VAN DEN TOL opticien„
Oude Raadhuisplein 4, 1271 RH Huizen
Tel. 035 - 525 38 55
Oostermeent-Oost 84, 1274 SN Huizen
Tel. 035 - 525 38 53
www.vandentolopticiens.n1
Feest of receptie
in authentieke boerderij met sfeervolle ruimtes en romantische tuin.
Eigen catering en bemiddeling artiesten.
Voor meer informatie:
deiboerderi
Hellingstraat 9, 1271 VA Huizen. Telefoon (035) 525 62 52
Reeds wordt door een van gemeentewege daarvoor aangekochte baggermachine de haven op groote diepte gehouden, terwijl door een vangdam in zee het aanslibben wordt tegengegaan. Bovendien zijn de seinlichten aanmerkelijk verbeterd, zoodat thans de Huizer zeehaven een der beste is van het Gooi met omgeving.
Wel eigenaardig, dat dit zeedorp, zoo rakelings gelegen langs de villaplaatsen van het Gooi, zoolang zijn aardige zeden, gewoonten en klederdrachten heeft weten te handhaven, welke aan de plaats ongetwijfeld een zekere bekoring geven. Hier aan den uithoek van het Gooi leeft eene bevolking, waarop de moderne tijd met zijn nivelleerenden invloed nog weinig vat schijnt te hebben en welke in den loop der jaren vrijwel zichzelve is gebleven. Wie deze zeden en gebruiken, kleeding en taal wil begrijpen, moet zich onder de Huizers begeven te midden van hun feesten, of bij begrafenis en rouw. Steeds treft daarbij het bijzondere cachet, hetwelk den bewonders eigen is. Zie die stoere kerels, met de breede, uitgebouwde gezichten; somwijlen van die Toorop-figuren. Eenvoudig en sober in kleedij; meestal met een broek van stijve stof en een gestreepten of geruiten kiel: op het hoofd de zwart zijden pet. Treffend zijn echter vooral de verschillende vrouwen- en meisjesfiguren in hun donkere, zedige kleeding. Waar ge ze ook ontmoet het Huizer meiske: wandelend in het dorp, of gezellig koutend in de Gooische stoomtram, er ligt iets heel bijzonders, iets aantrekkelijks in die fijn gebouwde vrouwen. Zwaar staan de stijve, lange rokken uit, meestal gedekt door ’n frisch gesteven geruiten boezelaar met breeden tailleband. En om het geplooide jak is veelal geslagen de groote zwarte omslagdoek. Hoe schilderachtig is echter vooral de fijne helderwitte kamerdoekse muts, welke met bevallige, breede flappen zoo aardig langs de wangen valt.
Het gelaat heeft meestal iets bijzonder bekoorlijks, vooral door de matte kleur en het donkre haar, veelal in het midden met een rechte scheiding. De neus verraadt ongetwijfeld iets klassieks, terwijl de groote oogen met lange, donkere wimpers iets droomends, vragends hebben, wat aan het gelaat een stille, rustige bescheidenheid geeft. Nog beter komt een en ander tot zijn recht in den stillen Zondagmorgen, wanneer de bewoners van ’t rustieke landbouw-zeedorp ter kerke gaan. Plechtig gezicht: al die mannen en vrouwen in hun stemmige kleedij in groepjes zich begevens naar ’t bedehuis. De stoere kerels “tot onder de kin in het zwart”, getooid met de hooge zijden petten. Vooral de vrouwen pronken dan nog in ’t echt ouderwetsche kostuum met een wijden uitstand van talrijke rokken: soms wel een zes- of achttal. De japon is van dofzwart paramat. overvloedig geplooid en bol wijd over de heupen uitstaand. De kanten Zondagsmutsen met de gouden “tuten” schitteren van reinheid en vallen in sierlijken vorm over de donzige wangen. Ingetogen en stil trekken ze voort, de dorpsvrouwen en meiskes, het gezangboek tusschen de handen gevouwen. En daarnaast de mannen, als koningen, fier, rechtop. Niet minder karakteristiek
is de Zondagmiddag in ’t dorp, wanneer de jongelui gaan: ”kuieren; de meiskes, welke nog geen “vrijer” hebben, ter eener zijde; de jongens aan den anderen kant van de “dorpsbaan”.
DE RATEL / FEBRuARI 2013
De jonge meisjes uit het visschersplaatsje Huizen dragen bij den kerkgang nog wel den platten hoed, voordat zij den leeftijd bereiken, waarop zij dezen door de breeduitstaande kap vervangen.
Leuk gezicht dan die meiskes in de reeds beschreven kleedij: meestal op muilen, de armen zedig ingetogen vóór over elkaar gevouwen. Zelfs de jeugd komt deze aangegeven kleedij al zeer nabij met hun donkere jurkjes met pofmouwen en de geruite “boezeltjes”, ook al meermalen met omslagdoeken en de jongens in hun stijve donkere pakjes op witgeschuurde klompen. Dan – op den rustdag des Heeren – liggen de huizekes vredig en stil aan de Meent. Van die eenvoudige boeren huisjes, waar het harde geel dikwijls de overheerschende kleur heeft. De muren meestal wit gekalkt en voor de ramen van die ietwat sombere, hoewel frisch gesteven neteldoeksche gordijntjes. Een geheel ander beeld geeft een gewone werkdag, vooral aan de havenzijde in drukken vischtijd; bijvoorbeeld tijdens de haringvangst. Wanneer de stem van den omroeper door het dorp klinkt met zangerigen toon: “spieten!”, “spieten!”, dan spoeden vrouwen en meisjes zich naar de rookerijen, om als “speetster” wat te kunnen verdienen.
Dan is het een geloop en gedraaf en bedrijvige drukte aan en bij de groote lange pekelbakken, waar ze staan met opgestroopte mouwen en roode volle armen om de haring te bewerken en ze te “speeten” aan de ijzeren staafjes voor de rookerijen. Soms begint deze arbeid zelfs des nachts.
Dan is het er een bonte kleurenmengeling in die groote rookerijen van al de jakken en schorten in paars, en bruin en blauw en velerlei schakreringen. En luid klinken er op de grappen en grollen te midden van ’t harde werken – per tal (200 stuks) betaald – en is het één en al jolijt en gezellige drukte in de werkplaats.
Van geheel andere aard, maar bijzonder indrukwekkend is een Huizer begrafenis. Ziet ze daar zitten het geheele sterfhuis vullend de treurende mannen en vrouwen. Want het geheele dorp is genood voor “de uitvaart” en ieder is welkom. Allen in het diepe zwart gekleed zitten ze om de kist geschaard, waarop de groote zwarte doeken gevouwen liggen, welke de vrouwen straks om het hoofd zullen slaan. Madonna’s gelijk, tal van die vrouwenfi guren. Somberheid hangt in de woning. De luiken voor de ramen staan even in ’t kier, zoodat schemerdonker de weemoedige stemming verhoogt. Alles wat glimt of glanst: spiegels, platen, is van de wanden weggenomen uit eerbied voor den gestorvene. En aan de andere zijde der kamer zitten de mannen – als apostelen.
Zoo biedt dit oorspronkelijke visschersdorp met zijn karakteristieke bevolking werkelijk veel bekoorlijks. Niet te verwonderen, dat vrij talrijke toeristen ’n kijkje nemen in het landelijke dorp met zijn schilderachtige omgeving van bosch en heide.
Vooral in den herfst is het heidelandschap er wel bijzonder schoon, wanneer het heuvelachtige landschap bekleed is met een kleurig tapijt. Augustus is het hoogtij op het Gooische deluvium. Het paars en rose legert zich dan tegen de hellingen en dellingen; het beklimt de heuvelklingen en zandruggen en overgiet het Tafelberg-plateau met schittering van kleur. Dat deze uitgestrekte heide tot op heden bewaard is gebleven dankt men vooral aan de bekende “erfgooiers”, die juist door hun gemeenschappelijk bezit er niet toe overgingen, hun gronden te verkoopen. Ja, wel schoon is deze landgouwe. Steek bijvoorbeeld de rails over en volg den Bergweg, welke voert naar de Gooische Meent. Volg dan den reeds eerder genoemde aarden wal, tot deze zich naar links buigt. Ter weerszijden rijzen hier de heuvels omhoog: de “Warandebergen” geheeten. Van deze hoogten af heeft men een der schoonste gezichten over het Gooi. Recht voor u blikt het oog over de Zuiderzee met heur talrijke visschersschepen; rechts achter ontdekt ge ’t schilderachtige Eemland, waar Amersfoort’’s “Lange Jan” hoog optorent, en in de laagte ligt Huizen als een groote blokkendoos aan den rand van water en bosch: werkelijk, een verrassend schouwspel.
TOERISME EN HUIZEN IN DE VORIGE EEUW TOERISME EN HUIZEN IN DE VORIGE EEUW
De tekst van het voorgaande stuk is van een krantenknipsel uit ons archief. Reisindrukken van eigen bodem, het dorpje Huizen, verscheen in het Nieuwsblad van het Noorden op 29 juli 1927. Er zijn al vaker in de Ratel dergelijke reportages opgenomen en het valt op, dat in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw in landelijke bladen (kranten maar ook tijdschriften) veel geschreven werd over Huizen als toeristische bestemming. Bij de knipsels komen we de Panorama, de Spiegel, de Haagsche Courant, de Katholieke Illustratie, de Kampioen van de ANWB, enz. tegen. De vraag kwam op hoe dat zo gekomen was, of bij voorbeeld in die tijd de gemeente actief was in de werving van toeristen? In ieder geval zijn er diverse gidsen van de VVV Huizen bekend (en in ons archief). Verdere inventarisatie is nodig om een volledig antwoord te krijgen, maar in verband met de tweede vraag hebben we wel al iets gevonden.
In de grote stapel papieren verzameld door Gerrit
Jongerden vonden we namelijk een brochure van MET HET LUXE het stoomjacht (!) de Volharding dat in de jaren dertig
van Huizen naar Volendam en Marken voer. Vertrek STODMJACHT
dagelijks behalve zondags om 11.30 uur en terug in
Huizen om 18.15 uur. Er wordt geen jaar van uitgave Volharding
genoemd, maar het voorwoord is geschreven door de heer J.W. Egberts, burgemeester van Huizen van 16 naar
november 1925 tot 1 januari 1939. En inderdaad: hij spreekt sympathie uit voor elke poging die de toerist
naar ‘ons mooie Gooi’ kan lokken, voor een dag of om Volendam
er te komen wonen. Zijn handtekening staat er zelfs en
onder afgedrukt. Het voorwoord luidt: Marken
vertrek uit Wuize
L.S. da_gelyks
’t Kan niet anders of elke poging, welke beoogt den 11 30vm
behalve des Zondag toerist in nauwere aanraking te brengen met ons terug te 1-luizen mooie Gooi, wordt met sympathie begroet. En in- . 6,15
zonderheid geldt dit voor de pleziervaartonderne- 2.4,19 uizer oven
ming “Volharding”, omdat die door haren dienst, de gemeente Huizen in ’t middelpunt der belangstelling brengt. Het prachtige zee- of IJselmeerreisje naar Marken en Volendam, moge dan al het hoofddoel zijn kantoor voor nlick ing en oorbaar 36 i enI21 van het uitstapje – ik ben er van overtuigd, dat door dat watertochtje ook de belangstelling wordt gewekt voor de schoonheid der natuur op het land. Immers van uit zee trekken de romantische hoogten en boorden van ’t Gooiland beslist de aandacht – en rijpt het plan om straks ook een dagje te gaan genieten in Huizen’s mooie heiden en bosschen – en wellicht wordt daardoor het verlangen gewekt om in die heerlijke vrije natuur een eigen home te stichten in den vorm van een mooi landhuis, waarvoor bij het gemeentebestuur steeds de vereischte inlichtingen zijn te bekomen.
En daarom wensch ik de pleziervaartonderneming “Volharding” dan ook toe, dat hare tochten over de thans nog eindelooze watervlakten van de voormalige Zuiderzee in alle opzichten een succes mogen vormen en dat deze gids en dit woord daartoe moge medewerken.
DE BURGEMEESTER VAN HUIZEN
EGBERTS
De gids bevat verder een beschrijving van de tocht en is fraai geïllustreerd. (In een komende Ratel zullen we hierop terugkomen.) Ook de advertenties zijn de moeite van het lezen waard: de bekende toeristische winkel op Marken van Sijtje Boes was er al en drie fi rma’s in Volendam bieden het maken van foto’s in klederdracht aan. Misschien werd fotograaf P. den Ouden van de Ceintuurbaan hierdoor op een idee gebracht, want ook hij biedt foto’s in klederdracht aan, Huizer klederdracht natuurlijk. Hoeveel gebruik daarvan is gemaakt, weet ik niet, maar tussen onze eigen familiefoto’s hebben we ook zo’n foto!
Wendy van Noppen
6060 JAAR ZWEMBAD SIJS215a JAAR ZWEMBAD SIJSJESBERG 1
In 1953 werd zwembad Sijsjesberg geopend en dit jaar is het zestigjarig jubileum groots gevierd. Onderstaande foto is een herinnering aan de begintijd.
HET NEDERLANDSE TELEF0021 HET NEDERLANDSE TELEFOONBOEK VAN 1915
In het tijdperk van mobiele telefonie en internet is het goed om bijna honderd jaar terug te kijken én te zien dat Huizen er met zeventien aansluitingen in voorkomt - voornamelijk vanwege de handel in vis! uiteraard, zou je zeggen, in die tijd. Het telefoonboek is te vinden en te doorzoeken op internet (redactie).
HUIZEN. (Rijkstelefoonkantoor)
Diensturen: Werkdagen: van 1 Maart-31 Mei: van 8.— vm. tot 0.— wn., overigen tijd: van 8.—vm. tot 1.—nm., van 2.— nm. tot 9:1 nm., van 6.— nm. tot 7.30 nm. Zon- en Feestdagen: 1 Maart-31 Mei: van 8.— vm. tot 9.— vm., van 1.— nm. tot 2.— ani.,
7.— om. tot 8.— nm., overigen lijd: van 8.— vm. tot 9.— vin., van 1.-- nm. tot 2.— nm. us openbare spreekcel is gevestigd in het Post- en Telegraafkantoor.
anaramenosememiimmonranom
A mstel Molenaar, Fa. v., 17 .9111d. Lothersehe Dineonesseninr. k.initerbersiellhanssoord v. 14 Schaap Haas, Fa., Vischttandel en mandenmakerij.
Visehhandd. „Erica" Huiserstreatweg.
10 Kool], W., . Bouwondernemer.
5 Kos Lzn., .1., Grutter. T elegraallantoor. (')
oor, Getirs., Vischhaudel. 10 KruitnerikHoor,Fa.,Visehhandel
Hor a, Co., Kloos. 9 Krultuner Goeitkort, Fat.,
Bout Boor, Fo., Vischhandel. Vischhanciel en Mandenmakerij, 4 V eerman & Co., Fa.
H avenstr. 1 Vrerinuia 14 Westiamf, Fa.
.Yr" 2 VereenStide Iiimgibnuder.nren, itoklimiérenbei Ben. ijkstelsoroadlrantoor. (') Haven.
1/,wU,n,t:-. Hoor, Visrlibandei.
}ti:Amor, 1risch- 09110 p, 11., (Gebr. Schaap), baiidclaars en rorndonniekeis. Visebhandel. (') Aan te vragen: „Bijkstetegraar. •
Zie voor de nummer% van aansluiting ook onder 111JSEUM.
Diensturen: Werkdagen van 1 Maart – 31 Mei: van 8.- vm. tot 9.- nm., overigen tijd: van 8.- vm. tot 1.- nm., van 2.- nm. tot 5.30 nm., van 6.- nm. tot 7.30 nm. Zon- en Feestdagen: 1 Maart – 31 Mei: van 8.- vm. tot 9.- vm. van 1.- nm. tot 2.- nm., van 7.- nm. tot 8.- nm., overigen tijd: van 8.- vm. tot 9.- vm., van 1.- nm. tot 2.- nm.
Eene openbaren spreekcel is gevestigd in het Post- en Telegraafkantoor
12 Amstel Molenaar, Fa. v., Vischhandel
13 Boor, Gebrs., Vischhandel 6 Boor & Co., Klaas. 3 Bout Boor, Fa., Vischhandel
15 Holl. Bokkingrookerijen.
8 Honing & Boor, Vischhandel
11 Honing & Kruimer, Vischhandelaars en mandenmakers.
17 Kinderherstellingsoord v. d. Luthersche Diaconesseninr. “Erica”, Huizerstraatweg.
16 W. Kooij, Bouwondernemer.
5 Kos Lzn., J. Grutter.
10 Kruimer & Boor, Fa., Vischhandel.
9 Kruimer & Goedhart, Fa., Vischhandel en Mandenmakerij, Havenstr. Rijkstelegraafkantoor. (‘)
7 Schaap, H., (Gebr. Schaap), Vischhandel.
4 Schaap Baas, Fa., Vischhandel en mandenmakerij.
Telegraafkantoor. (‘)
4 Veerman & Co., Fa.
1 Veerman & Westland, Fa.
2 Vereenigde Vischhandelaren, Haven (zie de briefkaarten uit 1913 hieronder).
(‘) Aan te vragen: “Rijkstelegraaf”.
Zie voor de nummers van aansluiting ook onder BuSSuM.
N.B. Op beide foto’s is de telegraafmast op het dak nog te zien.
VOORINSCHRIJVING 'UITGETEKEND, PORTRET VAN EEN HUIZER VISSER'VOORINSCHRIJVING ‘UITGETEKEND, PORTRET VAN EEN HUIZER VISSER’ DOOR DICK SCHAAP. DOOR DICK SCHAAP. , ,
Ja, ik maak gebruik van de voorinschrijving en betaal voor het boek ‘uitgetekend, portret van een Huizer visser’ geen € 17,50 maar € 14,50. Verschijningsdatum medio november 2013.
0 Ik ontvang graag bericht per e-mail waar en wanneer ik het boek in Huizen kan afhalen.
0 Ik wil het boek graag thuisgestuurd krijgen met acceptgiro en ik betaal de verzendkosten.
Stuur deze bon vóór 1 oktober 2013 naar BDu Boeken, Postbus 67, 3770 Barneveld of mail uw gegevens naar
Op woensdagmorgen 11 september a.s. zal de auteur in de Bibliotheek van Huizen een korte lezing verzorgen over dit boek. Van 10.45 tot 12.00 uur.