HISTORISCHE KRING HUIZEN
H U I Z E R B E R I C H T E N
5e jaargang nre 3, september 1 984
Onze eerste ledenavond van dit seizoen wordt gehouden op donderdag 27 september
a.s . in de Groen van Prinsterermavo, Bovenweg 3. Op die avond komt de heer Peter Dorleyn ons van allerlei vertellen over de vroegere scheepvaart op de oude Zuider.zee, met name over de vissersschepen en de visserij . Dev heer Dorleyn is op dat gebied een specialist. Hij heeft in 1982 in een tweetal grote banden een uitgebreide en diepgaande studie gepubliceerd over de zeil visserij , zowel v66r als nà de afsluiting van de Zuiderzee, onder de titel VAN GAAND EN STAAND WANT. Daartoe heeft hij onderzoeken gedaan in Hoorn en Enkhuizen, in Vol endam en Marken. Hij heeft met veel mensen gesproken en zelf veel in tekening gebracht.
Het belooft dus een belangwekkende avond te worden, waarop wij gaarne vele belangstellenden verwachten!
De verdere programmering voor het seizoen 1984/85
Als verdere programmapunten voor het nieuwe seizoen zijn wij bezig met de voorbereiding van de volgende onderwerpen:
(a) de inrichting van een gewone woonkamer, en zo mogelijk keuken, in de jaren twintig van onze eeuw. Dit als lustrumprojekt, omdat onze Kring weldra vijf jaren bestaat: medio november 1984;
(b) de klederdracht van het naburige Bunschoten en Spakenburg: januagi 1985;
(c) gesprekken met en verhalen van oudere Huizers over I 'vroeger . maart 1985;
(d) hoe werd vroeger het onderwijs gegeven, hoe ging het daarbij op de scholen toe? : mei 1985.
Wanneer u voor de uitvoering van één van deze onderwerpen een idee heeft, laat u dat dan vooral weten aan bes tuursleden! Wij hebben toch ook uw medewerking nodig. De juiste data worden tijdig bekend gemaakt.
Het Bes tuur.
nro -2-
Wordt het oude pand Visserss traat 40—42 behouden? september 1 984
Het monumentenbeleid in Huizen.
Het oude langhuis Vissersstraat 40—42, dat al heel lang op de monumentenlijst staat vanwege zijn historische waarde, staat al jarenlang leeg en is daardoor danig in verval geraakt. Helaas werd een betere tijd niet benut om tot herstel van dit voor de vissersbuurt van het oude dorp karakteristieke woonhuis te komen. Het pand is karakteristiek door zijn bouwstijl en zijn geringe bouwhoogte. De voorgevel. toont in zijn steenversiering en in de vensterbogen kenmerken van de Hollandse renaissance—stijl. Daarop moeten we in Huizen zuinig zijn.
De geringe bouwhoogte is kenmerkend voor de vroegere huisvesting. Het is een historisch belang om daarvan een gaaf voorbeeld te behouden.
Het pand Vissersstraat heeft als monument —daarvoor zal het als zodanig ook zijn gekozen— ook een functie in de buurt waarin het staat, het getuigt van een binding met zijn oude omgeving. Om tijdsruimte te scheppen tot onderzoek van de mogelijkheid of dit pand alsnog van sloop kan worden gered, heeft de Historische Kring op 3 augustus j . 1. bij de Raad van State beroep aangetekend tegen een kort daarvoor, op 1 2 juli 1984, verleende vergunning om tot sloping van het pand te mogen overgaan. Vele van onze leden zullen dit uit de regionale pers hebben ve rnomen .
Het gaat hierbij ook om een ander aspect, en wel het bijna als vanzelfsprekend vervangen van oude historische panden door nieuwbouw met een historisch karakter, dus in quasi —historische stijl, als de beste (?) oplossing. Maar uiteindelijk gaat het om de vraag welk beleid een gemeente, die historie heeft, op dit terrein voert, welke de uitgangspunten van dit beleid zijn en dienen te zijn. Daarbij is allereerst van belang dat de hoofdstructuur van het oude dorp in stand blijft, dus zaken als de schaalgrootte, het stratenplan, de dichtheid van de bebouwing, de bouwhoogte. Een en ander staat in nauw verband met de ruimtelijkheid. In een oud dorp houdt dat in de ruimte van tuinen, van gras, van bomen. Want een boom— groep of een lommerrijke tuin schept een geheel ander soort ruimte dan een parkeerterrein voor auto' s . Denk bij voorbeeld aan de situatie bij de Oude Kerk. Het voorgaande betekent overigens niet, dat het oude tot elke prijs dient te worden bevroren. Een levende woongemeenschap blijft zich ontwikkelen en aanpassei.Maar wel is het zaak dat die nieuwe ontwikkelingen zich voegen in de hoofdlijnen van hetgeen historisch gegroeid is.
Het ingrijpen in de oude dorpskern vereist behoedzaamheid en zorg, het vraagt om een duidelijk beleid. Deze verantwoordelijkheid klemt wellicht te sterker nadat door het Bestuur van Huizen zo veel energie en grote inzet is gegeven aan de bouw van de Oostermeent. Deze —voor de verhoudingen van Huizen— zeer grote uitbreiding van de bebouwing, en dat in een relatief kort tijdsbestek, heeft bovendien de mogelijkheid geschapen om alle mogelijkheden van nieuwe architectuur en stedebouwkundige vormgeving in een nieuw gebied te kunnen realiseren. Ten aanzien van het oude dorp staan wij als Historische Kring derhalve een beleid voor dat niet eenzijdig uitwerkt, maar vanuit een bredere benadering zichzelf maat— staven aanlegt om op evenwichtige wijze te kunnen werken. Zodanige maatstaven zullen, zoals hierboven werd aangegeven, zekere beperkingen moeten inhouden. Van daaruit kunnen de verschillende —en mogelijk strijdige— aspecten worden gewogen. Het zou voor de gemeente Huizen winst zijn, indien een dergelijk beleid duidelijker gestalte zou verkrijgen.
Lindhout, voorzitter
nro -3-
Historische Dag 1984 CULTURELE HISTORISCHE RAAD WERKGROEP NOORDHOLLANDHAERLEM
PERSBERICHT
Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de Historische Werkgroep Haerlem organiseert deze werkgroep van de Vereniging Haerlem samen met de
Culturele Raad Noordhol land een symposium voor alle historische verenigingen in Nederland, getiteld
Locaal en regionaal historisch onderzoek, traditioneel of origineel?
Gezien het groeiend aantal historische verenigingen en werkgroepen en evenredig daaraan de publ icaties en tentoonstellingen leek het de jubilerende werkgroep een goed idee om in deze stroomversnelling tot een uitwisseling van gedachten en ideeën te komen.
Daarbij zullen de onderzoeksmethoden en -modellen centraal moeten staan. Door middel van lezi ngen en presentaties op wandborden worden door historische verenigingen en aanverwante instanties hun "uniekè ll projecten toegelicht om in andere plaatsen navolging te stimuleren.
Op deze dag verschijnt er tevens een syllabus met een samenvatting van de voordrachten waarin de onderzoeksmethoden worden toegelicht, eventueel voorzien van voor het onderzoek speciaal ontworpen formulieren.
Daarnaast wordt tevens een rapport gepresenteerd met de uitkomsten van een landelijk gehouden enquête naar historisch onderzoek door amateur-historici .
Ruim 300 reacties geven een goede doorsnee van de samenstelling der werkgroepen, hun onderzoeksterrein, de in studie zijnde onderwerpen en de reeds afgesloten studies.
Dit rapport zal in een grote behoefte voorzien daar er op landelijk gebied nauwelijks samenwerkingsverbanden zijn of tot een uitwisseling wordt gekomen .
Wordt amateur-historici vaak een eenzijdige aanpak van hun studies verweten, handleidingen en gestandaardiseerde methoden die onderlinge vergelijking vergemakkelijken ontbreken meestal .
Door dit symposium willen de Historische Werkgroep Haerlem en de Culturele Raad Noordholland die dit evenement als haar Historische Dag heeft geadopteerd, een helpende hand bieden. Een zo I n breed mogelijk scala van onderwerpen zal deze dag aan de orde komen: archeologie, toponomie, historisch onderzoek, oral history, dialectkunde en monumentenzorg.
Het symposium wordt gehouden op zaterdaq 20 oktober 1984 in de Beynishal op het Stationsplein te Haarlem.
19 oktober zal in het teken staan van een nieuw handboek over de Haarlemse geschiedenis. Naast de huidige stand van zaken zullen sprekers ook de werkwijze van reeds gerealiseerde stadsgeschiedenissen toelichten.
Deze dag met een meer Haarlems karakter zal worden gehouden in het Teylers Museum te Haarlem. Een uitgebreid programma zal te zijner tijd apart geconvoceerd worden.
Informatie over het symposium op 20 oktober is te verkrijgen bij
Culturele Raad Postbus 163, 1970 AD IJMUIDEN, tel . 02550-16941 tst. 19.
postbus 163, 1970 AD IJmuiden.02550-16941,giro 645568, bank 68.96.62.289 NMB IJmuiden
nr 0
T n het maandblad Noord—Holland [Ylagazine verschijnt regelmatig de ' Crony cl< t een verzameling van een aantal minder bekende gebeurtenissen uit de geschiedenis, voornarnelijl< uit de provincie Noord—Hollande De kroniek begon in het jaar I DOO en eindigt op 31 december 1 799 en wordt samengesteld door Dick Kerssenso Af en toe komt er iets in voor over Huizen, zoals het volgende bericht:
1 646 1-let volgende bericht zou ook vandaag de voorpagina t s halen.
Zuigeling ontvoerd! Bijna 340 jaar geleden speelde zich dit drama in Huizen af. Geertje Messen, de vrouw van Jan Jaap Jonger, was t in barensnood t toen een schamel e t vrouw bij haar aanl<lopte om een aalmoes te vragen. Geertje liet haar binnen, als redster in haar nood. Zij had geen kans gezien de buurvrouwen die haar bij de bevalling zouden helpen tijdig te waarschuwen; zoU deze aalmoesvraqende vrouw zo vriendelijk willen zijn? Dat wilde z ij wel, maar er bleek geen tijd meer voor: het kindje kondigde zich al aan. Geertje werd in bed beholpen, het kind werd gebakerd en in doeken gewikkeld en vervolgens ging de vrouw er stilletjes van door. Toen Jan Jaap Jonger thuiskwam, Ceertjes man dus, vond hij zijn vrouw in het kraambed, maar het kind was weg. Meegenomen door de onbel<ende V rouw. Er werden uitgebreide zoel<acties onder— nomen, de verre omgeving werd door ruiters te paard afgezocht, maar het haalde niets uit. Het kind werd nooit teruggevonden. Nooit? Het zou tot 1 71 0 duren v66r er licht in deze trieste affaire kwam.
1 71 Cj We zijn nu in Huizen, 64 jaar later. Alleen oude mensen in het dorp konden zich de schokkende gebeurtenis nog herinneren. Er k wam een 64—jarige man naar de Gooi se gemeente, die overal aanklopte om te kunnen ontdekken waar hij geboren was. Kort na zijn geboorte, zo had hij pas nu begrepen, was hij in Huizen gestolen door een arme v rot-lUJ, die hern als haar eigen kind had opgevoed en die eerst op haar sterfbed, kort geleden, had verteld dat zij niet zijn echte moeder was.
C)p uitnodiging van Burgemeester Günther Bi wer van Bad Vilbel heeft de Historische Kring op 18 augustus jel. deelgenomen aan een groots opgezette historische optocht ter gelegenheid van de opening van de traditionel jaarmarkte Als thema' s zijn gekozen de Duitse Kruiers en de rokerijen. Ca. 20 personen hebben de Bad \/ilbelers laten kennismaken met onze Hollandse kaas en makreel. Een en ander geschiedde niet alleen in onze klederdracht maar men was 001< voorzien van kruiwagens en blauwe zakken, terwijl er ter plekke werd gesp iet. In het begeleidend programmaboekje (de jaar— markt duurt nl. een hele week) werd aan de Huize r deelname ruime aandacht besteed, zodat men nu ook in Bad Vilbel weet wat een Duitse kruier is. En gezien de vele enthousiaste berichten in onze plaatselijl<e en regionale pers was het een zeer geslaagd evenement!
nr e 1
WERKGROEP I<LEDEIRDRACHT
Hui zer deelname aan de Nationale Klederdracht Manifestatie op de
Flevohof op 3 juni 1 ga 4 ten behoeve van het Sponsorprojekt 111e reld— inde ren
Het ochtendprogramma werd gehouden in de landbouw loods met groepen uit Marken, Volendam, Friesland, Wieringen, West—Friesland, Spaken— burg, Lochem en omstreken en Twente, bij ell<aar 1 25 personen.
Hierna volgde de lunch, die goed verzorgd was en gratis aan iedereen werd aangeboden. Omdat het weer wat opklaarde, kon het middag— optreden buiten gehouden worden. Toen was de groep uit Huizen aan de beurt: 21 personen, allen in verschillende drachten. Ook mannen en kinderen waren met ons mee. Na ons volgden de groepen uit en omstreken, Noord—Brabant, Groningen, Hinde lopen, Axel, Drenthe, Staphorst en de in totaal 201 personen! Er viel voor onze mensen veel te bewonderen en iedereen was erg enthousiast, al was het voor de oudere deelneemsters wel wat vermoeiende
Begin juni volqend jaar wordt er weer zo t n dag georganiseerd. t Het is zeker een bezoekje waard, ook voor mensen die "alleen maar ' geîn— teresseerd zijn in ederdrachten is daar veel te zien, vooral ook
veel dat u bij een bezoel< aan het betreffende dorp of de streek n L et zult kunnen bewonderen.
nr.
vervolg:
Zoô kijer, nou effies kijken waar ik êbleven bin, oh ja, bij Ninu de sclnoôljuffrouw 0 nee laeten we mar vur wat, ze is, (laer weten we vurloôpig voldoônde van. Ik gae het, nou hemmen over de twee breurs van meneer.
hier in de buurt, . man is al jaren weduwnaar en de 1 este tijd is tie arg kijns êwurrene Hij was amar in de warree Het, mot vroger een knappe man êweest, heli,rnen. Hij had een h06p bekenhaid hier in F.rlllelo , want, hij -is bovenmiester van de schoôl êweest, erl hij het, 6k nog kerkezasie êgeverlo Hij was arg geliefd bij de minseìû. Fm nou weet, ie van niks meer. Wat, blijft, 'r van een rnins overe Toch mooi, dat, ze zoe t n man 6k d 'r bijêhaald hemmen, dan was tuie cl 'r toch nog effet,jies helemol uit, e are breur van meneer tis s heêl wat kwieker. Mar dee is dan 6k nog heêl wat, jaart,jies jonger. Zoô t n gezellige kerel as dat, is. Z t n vrouw trouwes ôk, een heêl aardig mins. lilar ik 106f, dat, de breur van meneer, nijt, zoô t n leerhoofd êhad het, 0 Hij schijnt in Put, ten een groôte pielefokkerij te hemmen, dee heêl g,06d floreerde 'Z 'n huishouwen aarst. 6k wel, zou ik zoô denken, want, ze hemmen een dot, kijer êkregen. T k docht, van z06 t n st,uk of veertien.
ouwst,ell daervan binnen al êtrouwd en nou binnen d t r nog zes thuis. T)ee binnen 6k al druk an het vrijen. twee jongsten hemmen ze mie jeneumen naer Ermelo, de rest, van de kijer mozzen op de pielen passen. Je kannen dee bees ben nijt, alleênig laet,en, daer mot, vur êzorgd wurrerl.
Nou, ze weten daer wat, anpakkerl is, dat, heb ik wel êmurkeno l)at, hellimen ze van twee kangten, want, d 'r lui moeder is een rizzeluit, mins en schijnt, van boereofkomst -te wezen 0 Z06 zie je mar weer, op elke pot, past, een dessel.
I)an kwam d 'r nog een zuster van meneer, heêlernol ui -t be haag 0
Fan wat, denk je Q I)ee is êschaien to Ja, wat, je hier allernol beleven. Nar het, verbaast, 111e niks, dat, die Ilian bij d q r weggeleupen is, want, d'r deugden nijt, vuul bij d t ro Bel heerole ken, z06 9 n niet,elig Illinso l)aer is meutje Naad jen niks bij, kan je naegaen. Wat, hij je toch een ampart,e minaeno 0111 mar te zwijgen over de schoonzuster vari meneer. Daer het, ie gien beste snaar an êt,ruffeno I?acht, kouwe kangt„ dat, kon ik met,eênen merken 0
nro 3,
Y) t r kon gien poesien of, t,oo ze akikwammeno Je zouwen haast denken dat ze d t r eelü biet, jen vies vari binnen, wanb hij , cl 'r man, was 6k al z06 q n harkest,iel van een kerel. Z06 t n stel! Ze k annen samen wel deur een lampeelas.
Illar dat, kan gien aarst„ want, het, binnen PI antenet,ers
Eou, dan mob je net, bij meneer kommen, dee z06 q n groeziee eter is. Ze deejen nijt, aarst, as rnorsebekkies nemen, as ze an tafel Het, is toch onnoôzel , wat, zal (j t r bij d t r lui thuis op t,afel kommen? en paddest,061en en schellen 0111 de aerepels, mar een aindje v lais is -t, ha n ij t, bij, Ze kannen nijtu greuerl of bleuen, zukke Illinsen.
Jij kelner) ze ôk wel meut,je, dee luien. In BI à,rpdorn op de Torelaan, daer hij je ze 6k Hij ('aer vroe•er, as arik0ill[flencl maisien, nijt, een diensien Chad?
Cot,jen het, ' t, III t n parte keren verteld , dat, je daer zoô mager as bx•emgdhout, wur(ieflo Ze 11103 je d t r harde vanda,an halen, aarst, was -t, t r niks van je overêbleverie Flou, 11101 die Illinserl is het nel; z060 Zels de ooievaar het, 'r nijd; vuul heil in êzierl, want ze hemmen mar een j06n êkregen. I)a t s 6k al z06 t n pieleschiet,er.
Hij was t, 'r ôk bij . lk denk dat, z, t Yl moeder s 'mar reges de t, ietuers noes uit, z q n oôgen mot, halen, zot) t n droôrnert, as dat, is e waar denk je waar die de t,weede Painsterdag mie bezig was? NotJ kasselernaien vaneen te Nou vraag ik je, weer z06 t n ouwe scheuk te Too ik vreug wat, of 'tia d 'r mie ei ng doôn, za i die, d a het, vur z t n verzamel ine was, Z06%1 kijeracht,ige ven tl! Ik docht, -Loo bij lil t n ai een: " Taat,jen, vang jij mar een lief maisien, d aer hij je vul e Ilieer ano " Mar d t r zit, heêl gien maidevlais an, data had ik z06 wel in de ga ben'.
De enige dee d 'r schik in had , was Karel t, jee Dee giepst,erl ach ter dum an deur de tuin deur en prabeerden ôk nog zoô t n torre te vangen e l)ee kreeg ik later van dun in een glazen potje. Nou ik t, 'r alle dagen een vars blaad jen sla bij doôn, aarst, gaet, ie d06d. Wat je al nijt, vur zoô t n kijnd over hellilllen. Nar Frans, de kasseleltlaie varieer, za 'k mar zeggen, schijnt, een kruiedokt;er te wezen. INou, dan kan die mooi mot, z'n 06me, de dokt,er uit Apeldoorn praten e Flar dat, zal wel harrewarren I,vurren, waÌjt, Lie kwakzalvers 1110'btaen al 1 ezel even eel ijk hemmen.
Je rnerk(òÌ0 wel Ineut„ dat, ik een hoôp hier miejemaakt heb. l\tl ' n h06fô is t, t r nog meu vario
En ais ik je tot, slot; nog schrijf, dat, er 6k nog een pasêtmouwd stelletje bij was, dan hemmen we (Ie heêle pallemetasie van meneer êhad
Dee twee haaden alleênie Iljar oôg vur mekaar, Aelen en straelerl en nog eierl vuil t, Jen an de lucht, e ()YIS gedoo zou zeggen; I)06 mar eewoôn, dan doô je al eek gerjogt, Ilant, hoo harder ze vrijen in het, begin, hoo harder strijen ze
1 ater
nro 3, -8-
Ziezoô meut,jerl, dat, was het, dan 0 as je me nou zouwen vragen of ik an een ainde êk0Hì111eÌ'1 bin, Oan 11 ij je het, mis, want ik heb nijt, eens een woord jen over 111 t n ai een kannen schrijven. l)aer01Ïl hoop ik toch zoô dat, jij en oôme eerl paar daagies Wullen kommen. Côme z t n kleur za]. nou wel weer bijet,rukken wezen, dus daer hooft, ie z, 'n ai gen nijt, vur te schamen.
l)an aindig ik mot, de al derbeste wensen vur oôme Lammert, en doô ôk de groeten an de femielje, een stijve poes, van je nicht Jannetje.
( Laet de brief 6k mar een keer an onze maiden lezen, dan vélen dee d'r aigerj riij t, zoô buiten schot, êhouwene )
( eigen spelling van de auteur)
BRIEVEN Huizen, 22 november 1983
T n de maanden september/ oktober 1 983 was er in het Amsterdams Historisch Museum in de Kalverstraat een tentoonstelling van oude enveloppen van verzonden brieven met al lang niet meer bestaande postzegels en tijdsovereenkomstige poststempels. De oudste enveloppen hadden nog geen postzegels, want die werden voor het eerst in Engeland in 1 840 gebezigd en in ons land pas in 1 852e
E6n der enveloppen kreeg onze bijzondere aandacht omdat deze was gericht aan: Aan Den Heere Schout van de Gemeente Huizen. De afzender had aan de voorzijde van de enveloppe, links schuin onder, geschreven: De Officier van Justitie te Amsterdam.
Op de adreszijde stond een stempel 't Amsterdam" voor ongefrankeerde brieven en tevens een stempel t' Amsterdam/ Franco" voor gefrankeerde brieven. De brief was, volgens het bijschrift op de tentoonstelling, afgezonden op 20 januari 1 8200
Vraag: Wie weet wat de officier van justitie aan de schout heeft geschreven?
IVI e Heijder
Uit de Gooi— en Eemlander van 1 902:
Op 22 april 1 go 2 werd vanuit Huizen de duizendste wagonlading bokkings de wereld ingezonden. Deze wagon was versierd met groen!
(Met dank aan de heer 111. Otten te Hilversum)