H U I Z E R K R I N G B E R I C H T E N 11e jaargang nr. 4, november 1990 oktober 1990 Aan de leden van de Historische Kring Huizen, In ons vorige mededelingenblad heb ik u geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de besprekingen die ons bestuur de afgelopen maanden heeft gevoerd met de besturen van de Stichting Hui zer Museum en de Stichting Kleder— drachtcollectie Gerrie Otten over het gezamenlijk betrekken van het te restaureren pand ' 'Het Schoutenhuis tt aan de Achterbaan. De laatste weken is ook het gemeentebestuur actief en stimulerend betrokken geweest bij deze gesprekken. Het resultaat van al dit overleg is thans dat de drie organisaties die op historisch gebied in Huizen bezig zijn, zich in het Schoutenhuis zullen vestigen. Deze organisaties zullen samen een sponsoractie op touw zetten, waarover u binnenkort nadere publicaties zult ontvangen. De bedoeling is dat een grote sponsoractie een stevige financiële basis zal opleveren voor de restauratie van het Schouten— huis. Daarnaast hoopt de gemeente Huizen een aanmerkelijk bedrag in deze bouw bij te dragen. In de komende maanden zullen de drie organisaties de nodige afspraken maken over het "bewonen" van het Schoutenhuis, welke afspraken aan het gemeentebestuur ter toetsing worden voorgelegd, hetgeen door ons zeer gewaar— deerd wordt. Belangrijk is nl. dat de organisaties kunnen "samenwonen" in het Schoutenhuis met behoud van ieders identiteit en respectering en garandering van elkaars taken en doeleinden. 0 Het bestuur van de Historische Kring Huizen is verheugd over de gang van zaken en hoopt u binnenkort verder positief nieuws te brengen. Het doet ons voorts groot genoegen u uit te nodigen voor onze eerste ledenavond van dit seizoen en wel op donderdag 22 november 1990 wanneer de heer N. Metselaar, koster van de St. Janskerk te Gouda, ons een klankbeeld presenteert over: D E G O U D S X C L A Z E N d.w. z. de prachtige glas—in—lood ramen in de kerk te Gouda. De avond begint om 20.00 uur in de Boerderij, Hellingstaat 9. Toegang gratis voor leden; f1. 2,50 voor niet—leden. Graag tot ziens, met vriendelijke groeten, namens het bestuur, G. J. Knoop, voorzitter -2- STICHTING TUSSEN VECHT EN EEM De Stichting TVE heeft tot doel het bevorderen van de belangstelling voor en de kennis van het Gooi en omstreken op historisch en aanverwant gebied. Daartoe worden diverse activiteiten ontplooid, naast de samenwerking in de stichting van ongeveer 25 lokale en regionale organisaties. Eén van de activiteiten van TVE is het houden van een cursus HISTORISCH ONDERZOX in Hilversum, te beginnen in januari 1.991. In vijf bijeenkomsten komen de volgende onderwerpen aan de orde: — Wat is geschiedenis? Het begrip 'geschiedenis' en het tot stand komen van een historisch onderzoek. — Bronnen van de geschiedenis: primaire, secundaire bronnen; archiefonderzoek; literatuuronderzoek. — Indelingen in de geschiedenis. — e oorten geschiedenis (lokaal, regionaal) . — Wetenswaardigheden: informatie over vindplaatsen, bibliografieën, bronnen— uitgaven, tijdschriften en verenigingen in het bijzonder met betrekking tot het Gooi en omstreken. Alle informatie wordt toegelicht met dia's en voorbeelden die betrekking hebben op de Gooi se geschiedenis. Voor de cursus is geen specifieke voorkennis vereist. Iedereen die belangstelling heeft voor de Gooi se geschiedenis en graag zelf ook iets aan onderzoek zou willen doen is welkom. De kosten bedragen f1. 25,—. De cursus wordt gegeven in het Gooi s museum te Hilversum (Kerkbrink) door mevr. Drs. M. W. J . L. Boer sen, bestuurslid van TVE. Nadere inlichtingen en aanmelding bij: Mevr. M.W.J.L. Boersen, Anna Paulowna— laan 5, 1412 AK Naarden (telefoon 02159—46926). Wist u overigens dat u ook donateur kunt worden van TVE? ARCHEOLOGISCHE WERKGEMEENSCHAP NEDERLAND, afd. NAERDINCKLANT Eveneens in het Gooi s Museum aan de Kerkbrink in Hilversum houdt de AWN, afde— ling Naerdincklant op dinsdag 13 november 1990 (om 20.00 uur) een avond over de ijzerproduktie in de vroege Middeleeuwen op de Veluwe. Spreker is de heer H. Kars, petroloog van de ROB. NIEUW BOEK VAN C.L. de BOER uit Laren Eind november/ begin december 1990 verschijnt een nieuw boek samengesteld door de heer G. L. de Boer. Van de jaargang 1922 van de krant t 'De Nieuwe Gooilander t ' (januari tot en met december) stelde hij een boekje samen met familie— en zaken— advertenties, burgerlijke stand, kerkberichten en predikbeurten, mededelingen uit de gemeenten, plaatselijk en gemengd nieuws, faillissementen en rechtzaken. Het boek is dan ook als een krant te lezen. Er was dat jaar veel te doen over de "samenvoeging": men wilde nl. de gemeenten Naarden, Bussum, Huizen, Blaricum en Laren samenvoegen tot één gemeente! Ook was er veel te doen over de spoor— en tramverbindingen en worden kostelijke verhalen uit "Gooi—Noord't verteld. Het boek telt ruim 100 pagina's op A4—formaat en is gebonden in een 250—grams cyclaamkleurig omslag; de inhoud wordt gedrukt op .90—grams wit papier, Alfa de Luxe Satimat. Het boek wordt in een beperkte oplage in eigen beheer uitgegeven door de heer de Boer. Wie zeker wil zijn van een exemplaar van dit unieke Gooise boekwerk, kan het nu reeds bestellen door overmaking van f1. 17 , 50 (+ f1. 2,50 portokosten voor diegenen die buiten Laren wonen) op gironummer: 15 08 152 t.n.v. G.L. de Boer te Laren, onder vermelding van: "De Nieuwe Gooilander 't Getracht wordt u het boek voor half december a.s. te bezorgen. -3- De Gooi sche Zi.ideteeltvereeniqingq gevestigd te Hui zen. In ons berichtenblad heeft u al verschi l lende keren iets kunnen lezen over de zijdeteelt (nr4-1985; nr 1-1986 en nr1-1987) . Merendeels zijn het stukjes uit de Laarder courant "De Bel " daterend 1935 en 1941 . In het eerste artikel van 25 juni 1935 wordt melding gemaakt van het verschijnen van het boekje " Beknopte handleidi ng voor de zijdeteelt" geschreven door de secretaris van de vereniging, de heer J .H.Smitt. De Kring heeft dit boekje in haar bezit en het leek mij leuk er iets van in ons blad te vermelden. Uit het Voorwoord. In een uithoek in het Gooi , in Hui zen, een dorpje met omstreken zoo mooi als de natuur] iefhebber maar weinig in ons land vindt, " werd in de zomer van 1934 de belangstel l ing gewekt voor het produceren van " cocons van den zijdenrupsvl inder als huisindustrie" De Hui zer burgemeester Egberts nodi gde verschi lende bestuur sleden van verenigingen uit, waaronder ook het Burgel ijk Armbestuur. Op 1 9 september 1934 werd "De Gooi sche Zijdeteeltvereeniging, gevestigd te Huizen" opgericht met Egberts als voorzitter. En, zo wordt vermeld In Januari 1 935 waren er reeds ruim 50 leden. Het Armbestuur nam de leiding en op het gemeenteterrein aan de Blaricummerstraatweg, bezuiden "De Bocht" wordt aan een groep arbeiders, onder leiding van de Nederlandsche Heidemaatschappij , opdracht gegeven de grond te bewerken waar straks de plaatsing der moerbei strui ken zal geschieden" . De oppervlakte is een halve ha. en omdat de grond gemeenteeigendom is krijgen de arbeiders van het Burgel ijk Armbestuur een extra toelage De grond moest 60 cm diep omgespit en geëgal i seerd worden zodat er 10 a 000 moerbei struiken geplant konden worden. Waar men deze planten vandaan haalde vermeldt de historie niet. Het is de eerste poging om in ons land de zijdecultuur van de grond te krijgen. Er kwam weer hoop in het kader van de zgn werkverschaffing. Maar, zo gaat de schrijver verder, wanneer er sprake is van een aanstaand" fabriekscentrum moet u dat niet opvatten als vandaag of morgen, maar er zul len "jaren en tiental len jaren" mee gemoeid gaan v66r dat deze zijde-industrie welvaart zal brengen. Hierbij doet de schrijver een beroep op "onze werkkracht, met Hol landsch doorzettingsvermogen, waarbij ons k 1 imaat en ons water de rest zal doen" In het berichtenblad van 1 986 vermeldt de heer Rooth dat zijn oom wel tot 1958 met de zijdecultuur is bezig geweest. De oom woonde in Hi Iversum, had een stuk of 3 moerbei bomen waarvan elke dag verse blaadjes geplukt moesten worden voor zijn 25 rupsen. In datzelfde berichtenklad staat dat de heer Di rk de Boer uit Amsterdam zich uit/ periode van vlak voor de oorlog nog kan herinneren dat er, omdat hij daar zelf een aardappelveld had, moerbeien stonden aan de Blaricummerstraat. De Boer denkt dat die bomen er zo'n jaar of zes gestaan hebben Of het aan de werkkracht, het doorzettingsvermogen of aan het water gelegen heeft weten we niet. Maar wel dat er al met al niet veel van terecht is gekomen. Hoewel , men begon enthousiast. In "De Bel " van 19 juni 1935 staat dat op 28 juni het eerste teken van leven kwam. De planten begonnen te groeien en de eigenaren van de kwekerij Smitt en Lustig konden beginnen met het distri bueren van de blaadjes. De moerbeiplanten van het Armbestuur aan de Blaricummerstraat waren nog te klein. De cocontelers hadden 1000-4000 eitjes. Bovendien had Smitt nog 50òO eitjes voor het Armbestuur onder zijn hoede genomen, gezien de toestand van de moerbei kweek. Thuis had hij in zijn stenen schuur de rupsencultuur in "vol len gang" en een ieder kon bij hem inl ichtingen bekomen. Ook de burgemeester 1 iet via een ci rculai re in de regio weten dat men voor f1 1 id kon worden van de vereniging, waar in deze zo moei l ijke tijden zooveel werk onmogel ijk wordt, nieuw werk te vinden is: de zijdecultuur. De oproep leverde weer verscheidene nieuwe leden op. 1 Oktober 1935 meldt "De Bel " het volgende: De eerste kweekperiode van cocons is beëindigd. Tee traampjes en voederbakjes zijn opgeborgen en iedere liefhebber heeft de witte cocons in groter of kleiner aantal in huis. Nergens is echter een centraal punt. Maar reeds 40 gemeenten zijn 1 id van de vereniging. Een klein terrein met 1000 moerbeziestruiken kostte slechts 60,—. Bovendien kon men de medewerking krijgen van de Neda Heidemij. Uit Friesl and komt zelfs een economi sche commi ssie met groote ingenomenheid" kijken naar de rupsenteelt in Hui zen. Of er nog aan de behoefte aan een landel ijk centraal bureau voor de zijdecultuur voldaan is weet ik niet. September 1941 Bel Resultaat zijderups-coconbedrijfa Huizen. Het seizoen is weer teneinde. De hele zuidvleugel van het oude Raadhuis is in beslag genomen door tiendui zenden rupsen. De bedoel ing was hiermee honder ui zenden op teeltramen te kweken. De Ned. Heidemij . en de N d. Zijdeteeltver. hadden toegezegd te helpen. A1 les gaat zeer naar wens. Maar wat gebeurt? De tweede moerbei tuin, de grootste en aangelegd op het beste terrein, nl . bezuiden het Tramstation, moest worden opgeruimd om plaats te maken voor het nieuwe Raadhuis. Droogte en ongunstig weer benadeelde de bladgroei van de moerbeien aan de Blaricummerstraat. Pas in juni konden de eerste bl aadjes worden geplukt. Minstens 50 kg blaadjes per dag was nodig om de rupsen "van voedsel te voorzien. Ook de moerbei kweek bij "Zonnestraal in Hi Iversum was goeddeels verdroogd. De rupsen verhongerden en van de zijdecultuur is niet veel meer vernomen Wel meldt het krantenbericht nog dat dat jaar de opbrengst bedroeg: 45 kg witte cocons à 1200 cocons per kg. 1 Kg cocons leverde f6,- op en elke goede cocon had een zijden draad van 2400rna Mocht u na het lezen van dit gedeelte het plan opvatten zèlf zijderupsen te houden dan volgen hier nog enkele "wenken en meededel ingen" uit de handleiding. 4, 1 -5- Smitt noemt er wel twintig. -De zijde is de stof bij uitnemendheid voor luxe kleding. -In veel takken van industrie is zij onmisbaar en niet door andere te vervangen. -Niet al leen man of vrouw maar het geheel e gezin moet meewerken om de inkomsten te vermeerderen. -Moedig jongens en meisjes aan. Zij doen een nuttig werk en besteden hun tijd goed. Hun l iefde voor de natuur wordt erdoor opgewekt. Het Kweeken. Het witte en gele ras wordt in Europa gekweekt, het groene in Japan. Bulgarije heeft in Europa het monopol ie. 1680.000.000 (zestienhondertachtigmi Ijoen) cocons per jaar! ( 1933) Kartonnen dozen of pakkisten en wit kastpapier is al les wat nodig is. Een kartonnen deksel , vierkante school l ineaals en wat horregaas kan gebruikt worden voor een teeltraampje. Eind mei per bakje 600 eitjes uitstrooien en op ±25gr,C laten uitkomen. Tegen de wand met de onderkant boven moerbeiblaadjes leggen en. . . dat is al les! Mocht u een sigarenkistje van 100 hebben dan is dat ook prima. Op de bodem moet wel een zinken bakje met voortdurend heet water staan voor de nodige waterdamp. Een paar warme kruiken of en theel ichtje l ijkt de schrijver ook wel handig. Na 3 tot 10 dagen komen de eitjes uit. Met een veertje kunt u de rupsjes in een groter bakje zetten. 1000 volwassen rupsen hebben wel een ruimte van lm2 nodig. Voerbakken van 80-70cm zijn zeer geschikt. Smitt geeft nog tal van tips en wenken. Ziiderupg Na vijf dagen volgt de eerste vervel l ing. Er volgen er nog vier. Zeven keer per dag van 's morgens 7 tot ' s avonds 9 uur moeten de rupsen gevoerd worden. Na ongeveer vier weken is de rups 8cm lang, eet niet meer en is spinrijp. Dan moeten ze met het veertje voorzi chtig overgebracht worden naar de spingelegenheid. Takjes of dunne 1 atjes van 60cm lengte komen hiervoor in aanmerking. Kinderen kunnen van stukjes papier van 16-14cm zakjes maken, zgapeperhuisjes en deze met een punaise vastprikken. In elk zakje komt dan een rups. Wel geregeld controleren of de rupsen er niet uitlopen Ook gevouwen papierstroken komen in aanmerking. De cocon. De rups hecht haar draad op verschi l lende punten vast en is spoedig door een los weefsel omhuld. Ze maakt figuurtjes in 8-vorm en wel in stapel tjes van twintig op elkaar. Een cocon bestaat wel uit zesti zend pakketjes. Tot slot maakt de rups een taai perkamentachtig vl ies dat de binnenwand bedekt. Voor het maken van de cocon heeft de rups veel frisse lucht nodig. Na vier dagen is de cocon klaar en na een dag of veertien kruipt een vl inder uit de cocon en verbreekt de j aar gang 4, -6- Stellage met eenige voerbakken, waarop spingelegenheid Cocon omgeven door vlokzij met cocons. draad. Dus "moet u goed acht slaan op uw coconnen en tijdig de pop dooden! ' Het doodeng Het doden van de pop kan op verschi 1 lende manieren: -damp van kokend water -hete lucht —gi f gas Let wel de eerste is het goedkoopst. Men brenge een tei 1 water een de kook, legt er een doek over, daarop een laagje cocons en weer een doek. Een half uurtje laten staan. De cocons laten drogen zodat je ze kunt horen rammelen. Het afhaspelen. De draad heeft een dikte tussen 18 en 30 duizendste mm en kan eengewicht dragen van 4 tot 13 gram. De elasticiteit is van 8 tot 18%, dwz. een draad van 1 oom kan van 108 tot 118m uitgerekt worden. Het is een kunst apart om de begindraad te vinden. Vooraf moeten de cocons in heet water geweekt worden om het gom los0 te weken. Een plankje met een spijkertje om de draad om te wikkelen l ijkt de schrijver wel wat, maar gemakkelijker gaat het om een garenk losje dat met kleine houtspaandertjes zoodanig is bevestigd dat het om een vastgehecht zwengeltje meedraait. Wel altijd een kopje heet water bij de hand houden want daar moet de cocon in. (Weet u nog? F6,- per kg cocon, dat is zo'n 1200 cocons! ) Ruwe zi.ide of qrège. Ruwe zijde wordt verkregen door 4 tot 20 draden tegel ijk op te haspelen. Neem dan een naald, steek de draden er door want ze plakken vanzelf dan aan elkaar. Breekt de draad? Geen nood, even aandrukken en de draad is weer heel . Deze zijde wordt in strengen verhandeld en kunnen wel 500.000m! lang zijn. Een enkele draad haspelt echter gemakkel ijk. . De kwal i te it. De kwal iteit wordt bepaald naar het gewicht (dernier) en de fijnheid (titre) van de draade Als eenheid van lengte geldt 450m met een gewicht in derniers. Een dernier - 0.05 gram. Een draad met no. 20 weegt dus 20 x Oa05gr = 1 gram. Een prima cocon moet 2.75 gram wegen. Na het drogen, wat voor de verkoop op een zeer speciale manier moest gebeuren, dient deze slechts 1 gram te wegen. Hoe minder gewicht des te beter! Het streven was dan ook niet meer dan 1200 cocons per kg te krijgen. Nog een rekensornmetje: Uit 1 kg cocons kan 85 gram zijde verkregen worden, zodat voor 1 kg ruwe zijde 14.000 à 15.000 cocons nodig zijn. Zi.ide. De ruwe zijde moet nog heel wat bewerki ngen ondergaan voordat zij geschikt is om er weefsel van te maken. Ten eerste: helemaal ontgommen. Dan tot meer of mi nder di kke draden verwerken, fi leren, moul ineren of twijnen. Door het twijnen ontstaat ketti ngzijde (orgasien) en inslagzijde (tram) . Van zijde wordt naai—,borduur—en koordzijde gemaakte Ook taf is een gladde zijde. De Cantonzijde wordt gebruikt voor crêpe en fluweel . Van de niet ontgomde zijde werd bui Igaas gemaakt, terwij gekookte zijde werd gebruikt voor visnetten. De afval en de vlokzijde wordt in de fabriek bewerkt tot floretzijde of chappe. "Wi Ide zijde" wordt vervaardigd van de in China in het wild levende zeer grote rups. De cocons worden niet afgehaspeld maar fabrieksmatig wordt er een draad van gemaakt. Deze zijde wordt tussah of shantung genoemd en heeft dus geen draad die door de rups zelf gesponnen is. De cocons werden in mandjes van 40.000 stuks verkocht. Ook in Japan en Korea komt de wi Ide zijderups voor. 'l Boven vrouwelijke, onder mannelijke vlinder De vl inders Het vrouwtje is groter dan het mannetje. Duidel ijk zijn de negen ri ngen te zien. Echt vl iegen kunnen ze niet. De vlinders leven maar een dag of tien. Wi lt u eitjes? Stop dan zodra de vlinder uit de cocon kruipt ze met z'n tweetjes gezel l ig in een doosje. Zet na een poosje het mannetje apart en het wijfje zal gedurende drie dagen zo'n 600 eitjes leggen. Schraap de eitjes van het doosje, leg ze in water van 10 graden Cel ci us en droog ze onder voortdurend omroeren met een veer. De eitjes bewaren in de kelder en ze niet warmer 1 aten worden dan 2 graden. Een pot ongebl uste kalk die tel kens ververst wordt is onontbeerl ijk, evenals gazen zakjes waarin de eitjes bewaard kunnen blijven. -8- De moerbei a Van de moerbei bomen komt de witte (morus alba) het meest in aanmerking. In ons land komt de zwarte (morus nigra) in het wi ld voor. Er zijn nog meer variëteiten. De witte moerbei komt uit centraal Azië en kan wel 20m hoog worden. De bladeren hebben verschi 1 lende vormen: soms als een l indeblad, dan weer diep ingesneden. De onderkant is 1 icht behaard. Een 1-jarige plant levert voldoende blad voor e6n rups en een 7-jarig voor 1 10 rupsen. De blaadjes moeten heel voorzichtig geplukt worden. De bl aderen bevatten 65% water wat er op neer komt dat 36.000 'rupsen 420kg blad verwerken, wat inhoud dat 270 l iter water weer wordt afgescheiden. Bevinden de rupsen zich in een ruimte van bv. 100m3 dan zal elk kwartier de lucht ververst moeten worden. Een hee 1 karwei , temeer daar de temperatuur konstant op 25 graden C gehouden moet worden. Smitt bl ijft enthousiast, want zo schrijft hij : Het loof is ook een krachtig voedsel voor de runderen, geiten en schapen. Ze geven rijkel ijk vette melk. De vruchten smaken zeer zoet en kunnen tot stroop verwerkt worden . Het hout is zeer geschikt om er meubelen van te maken; het geelachtige hout behoeft zelfs geen beits. Sieraden uit het hout zijn zeer fraai en de kuiper gebruikt het hout om vui Inisvaten van te maken. De geschi Ide twijgen zijn tenslotte ook zeer geschikt om tot manden en ander vlechtwerk verwerkt te worden. Tot slot Na het lezen van al deze inspanningen die nodig zijn om zijde te produceren kan ik me wel voorstel len dat Smitt opriep om het hele gezin in te schakelen. Voorwaarde was dan wel dat je een heel groot gezin had Ik eindig met een citaat uit het veelgeprezen boekje; "Het bedrijf is op het oogenbl ik niet loonend, maar het kan en zal het weer worden. Tiental len bedrijven, die vroeger goed waren, 1 iggen nu sti l . A1 len hopen op betere tijden! Welaan, iets voor u? Naba Mocht u nog iets weten over deze periode, of misschien nog ergens wat materiaal of gereedschap weten te 1 iggen dan hoor ik er graag iets van. En u, lezer of zijderupscoconteIer, natuurl ijk ook. HistaKring Huizen. p/ a Tiny Kruijmer—Vos Botterstraat 7 a Broeikastje Huizen, 27 November 19211. Waarde nicht Jannet jen, Amper lalt ter eên brief op de mat of de volgende is alweer ongerweg en in plaeg datte we minder binnen gaen schrijven wurt ut amar meer, Janne! Mar as je voort êtrouwd binnen kljnd, dan zal dat vanzelf wel minder wurren, want dan hij je wel wat aarst te doôn dan naer ouwe meutjies schrijven. Of nijt soms! Vroger motten d t r een Bet jen en eên Agien êleefd hemmen dee mot zu l k geschrijf beroemd êwurren binnen. De eêne heette Betje Deken geloof ik en de aare zoô iets as Agie Vos of Agle Wolf. Weet ik vuul! Mar zoo iets is t t wel. Oôme zal t dat t t aarstom is mar dee man denkt toch altijd dat tie t t beter weet. Hij kan de pot op mot z'n gelijk en vurloôpig hou ik 't zoô zoô as ik denk dat f t goôd is. f t Kan altijd nog verangert wurren en as vandaag of marregen dokter Schaberg effen langst komt dan vraag ik t t tum wel effen. Dee man weet echt alles, daervur het tie ok êstudeerd, vanzelf! Oôme Lammert vertrouw ik nijt want dee steekt vuuste graeg de draak mot me. En hij doot gien liever dan me van m'n apperepoo ofbrengen. Aakelige kerel! ! Mar nou zal ik je eersteries goeiedag zeggen want ik bin zoo mar bij je binnen kommen rollen en an al dat gekrakeêl hier in huis hem jij niks, krek. HOO is 't mot jouw nenne! Alles nog in gooie welstangd? Ik hoop t t van ganser harte. Weer hartelijk bedankt vur je brief en vur de infermasie over alles en nog wat. Je weten wel Janne, we binnen nijt nijuwsgierig mar we wullen graeg alles weten. Hier gaet alles z t n ouwe gangetjen mot dien verstangde dat Oôme de heêle dag in huis is. Een bezeuking is t t of en too, want hij loôpt de heêle dag achter m'n kongt an (zunde da t k t t zeg) . Soms is 't echt een man mot een hangdvat, eerlijk waar en vandaag is t t heêl bar. t t Lijkt wel of tie springbokkevlais êgeten het, zoo onrustig! Mar ê Janne, ik gae nou mar gewoon deur mot schrijven en laet Oôme mar antoeteren, aarst bin ik mot nijuwe jaar nog nijt klaer mot de brief. 'k Zal de jouwe mar effen op de v06t volgen. Fijn dat de ouwe man weer opknapt en dattie alles bij de notaris êregeld het. Da t s vur jullie allebai een heêle geruststelling. En 't woônekie is mooi oppekallefatert, schreef je. Da t s vur ons ôk een heêle geruststelling. Eerlijk! Mooi vur de wijnter alles rongd, prachtig! Wat klaer is is klaer, zou Ruttemeut zeggen. En zoô is f t Ok. Intussen hemmen wij Hain van Krelis êspreuken en we binnen een aainde wijzer êwurreno Too 06me dum vertelde van jul lui plannen en dat niemand ter nog wat van of wist too het tie ons Ok in vertrouwen êneumeno Dat van de Nijuwe Kerk is op een haernae êvilt. Vur oud en nijuw is alles in kannen en kruiken en dan wurt de Nijuwe Kerk op Woesdagmiddag 7 januari om 3 uur, tijdes een kerkdienst in gebruik êneumen. Daernae kan iedereèn, as tie dat wul, trouwen in de kerk. Mar weet je wat tie man ons anneraeien het? Dat jul lui vast een brief ie schrijven an Domenee Voorthuizen en hum daerin vast vragen of hij jullie wul trouwen. Wacht effen, ik het t t op een pampiertjen êsohreven hoo of die man eigelijk heet van z t n naam. 06 ja, hier staet ut. A H J G van Voorthuizen heet tie man. Oranje Weeshuisstmaet 1. En dan mot je vur z 'n vurnaam Ds. zetten. Teminste dat zai Hain. -IO- 't Kan makkelijk dat je dat allang weten mar beter mie verlegen as om verlegen, denk ik dan mar. En dan nog wat! 21 December komt ter Ok een nijuwe domenee en dee man heet C B Holland en hij gaet bij de Nijuwe Kerk woônen. Veder hem je in je leste brief ie een fout jen êmaakt. 06me het t t nog effen nae êrekêt en t t is woesdag de 1 11e en woesdag de 21e Januari. En die zaeterdag is t t nijt de 30e mar de 31e Januari. 't Is mar goôd dat 06me en ik ter nog binnen want aarst kwam d t r gien sikkepit van terecht. Daer! ! Nou nog wat over Amsterdam en over je trouwjurk. Ut spreekt vanzelf dat ik mie gae je jurk koôpen Janne, mar 't is toch gien schangde dat ik teugen die groote stad opzie! Bel heerrokken mins, zoo t n groôte stad! I) t r zal mar wat gebeuren, zoô benauwd! Mar alloe, ik zeur d t r gien meer over en stel je vur om op donderdag 1 1 December naer de stad te gaen om inkoôpen te gaen doôn. Langer uitstellen kan nijt want voort hem je niks om an te trekken. Dat zou heêlemol f t toppunt wezen. En zit mar nijt over mijn in want Hain van Krelis is een Amsterdamse kruier en hij zait ôk dat ter niks kan gebeuren as je mar bij mekaar blijven. Nou ja, dee man kan f t toch wel weten zou ik zoo zeggen. Dus.. . zangd ter over. Schrijf wèl effen vrom of je die donderdag kannen. Nou nog effen wat over t t feest. Dus Lijs maakt twee nemmers mot boerejonges! Prima. Dan hou ik dat biet jen wat ik êmaakt het vur de gaende en de kommende man. Ik mot toch ôk wat in huis hemmen. De kippen binnen knap dodderig mot dat kouwe weer, mar of en too geeft Oôme ze een paar gorsijntjies van de boerejonges en 't lijkt krek of ze bruiloft hemmen. Zu t k angaen! Nae ons Amsterdams avetuur kan je ze gelijk mienemen naer Ermelo too. Dan kannen ze vast wennen. Wacht effen hoor, dan zal ik eerst de koerduif te eten geven dan het dee vast z 'n gerak êhad. Eerder zal die z t bek nijt houwen mot z 'n % gekoekeroe s ! Zie zoo, vurloôpig is dee stulle. Waar was ik Ok alweer êbleven. O ja, je wullen Karel t jen mienemen naer darp toog Wat zoo? n klain apeteersien daer• nou an mot hemmen Jannet jen, leg mijn dat nou we ries uit! De stakkerd loopt voort te zieltogen op t t feest, want weêl zal naer dum omkijken, hi? Gien hongd, want iedereen is druk an z t n aigen en dan d t r• bij kan dat kijnd hier gien mins verstaen. Wat ik je brom! Dat kijnd veûlt z t n aigen voort doôd ongelukkig. An de aare kangd oôme Lammert is ter Ok nog en dee zal zoo' n klain joôntjen nijt an z t n lot overlaeten, • daer kenne we hum vuuste goôd vur. Dus Janne.. . neem mar mie! Kom je over de hongd dan kom je over de start. Nou zal ik eerst de lamp effen ansteken want t t begint al te schiemeren en m'n oôgen binnen nijt zoô soharp meer. Aare maand hij je alweer de kortste dag. Wat gaet alles toeh vlug nij! 06me vreug nèt of je wel wisten dat dat trouwen op Zondag d t r een bietjen uitgaet en dat je dan mot je ongertrouw de bruiloft motten houwen. Zoô is ter nog wat raars in de moôde êkommen. Ze gaen teugeswoordig genarmd naer ut gemeentehuis too. En hoewel iedereên d v r overloopt te kongkelefoezen gaet t t toch wel mooi deur, dat hem ik wèl ontdekt. Je motten zelf mar zien wat je d t r mie doôn. -1 1- Nou nenne, 06me het een biet jen 106pen pielen over 't erf en komt nou weer naer binnen too en ik bin nèt mooi op tijd klaer mot de brief. En vur dattie d vr weer wat op het an te merken doo ik gauw een biet jen spuigels an de envelop. Brief ter in en. . . dicht is kobus. Aarst blijf ik antt verangeren. Dus mald, we horen nog wel van je of ut deur gaet. D06 alle minsen in Ermelo de complementen van ons. Vergeet Freek nijt! Vur jouw de groeten van Oôme Lammert en as van ous een poes van Meutjen Aart jen. Pg. Nou hem ik een wens en dat is dat ik nijt verkouwen wur. Gisteren nawud het Oôme zoo mot de krant zitten waeien dat ik ter koud van wier. Tot overmaat van ramp loop ik vandaag de heêle dag te kniezen en te knuchelen. As dat mar goôd of loopt dag hoor! Eigen spelling van de auteur. Hieronder een gedicht gemaakt door Gijs Vos, vroeger van het Grenspad 56 in Huizen. Hij publiceerde regelmatig gedichten in de Hui zer Courant . BOOMPLANTDAG Gijs Vos, 24 november 1949 Huizen t s jeugd plant nieuwe bomen, Aan de Blaricummerstraat. Waar een pracht weg is gekomen, Waarmee allen zijn gebaat. Oh, wat hebben wij gefoeterd, Op de oude slechte weg. Maar, heel veel is er af geploeterd, De weg is af, dat mag gezeg. Oude iepen, die daar stonden, Werden allen neergeveld. Van de burgers kocht men gronden, Stenen werden er besteld. Ja, weer nieuwe jonge bomen, Moesten worden aangeplant. Daarvoor is de jeugd gekomen, Met de spade in de hand . Zij mag helpen bomen planten, Voor versiering langs de straat. Prachtig werk voor jonge klanten, Jeugd, dit is een goede daad. Meisjes , jongens, plant die bomen, Wees er trots op t' allen tijd, Zorg dat niets er aan zal komen, Men in jullie bomen snijdt. Tegelijkertijd ging bij het planten van elke boom een fles met daarin naam, adres, etc. van degene die de boom plantte. Om dat alles voor het nageslacht goed leesbaar te houden moest de fles goed worden dichtgelakt. 11e jaargang nr. 4, november 1990