HUIZER KRING BERICHTEN
Berichten blad van de Historische Kring Huizen 1980 no. 2
Mei 1980 Secretariaat, : Want 37
1276 HC Huizen
Contacten met verwante organisaties
Het, is voor onze leden wellicht interessant iets te vertel].en over de contacten die onze Krüng in het afgelopen tijdvak heeft, gehad met organisat,ies die S eve neen s op historisch terrein werkzaam zijn. Daarover volgen nu enkele. berichten.
Historische Kring t I Baerne
Op 31 maart j gaven enige van onze bestuursleden gevolg aan de uitnodiging tot een bezoek bij de Historische Kring Baerne . T n deze Kring, die reeds een aantal jaren bestaat , is onder meer een werkgroep Oudheidkamer actief. Dezelfde werkgroep heeft in de eerste dagen va.n mei een tentoonstelling ingericht met 't Affiches uit de bezettingstijd" . De Kring heeft de beschikking over een eigen ruimte onderin het, Baarn se gemeentehuis .
De Rebels van Gooiland
Op zaterdag 10 mei j . 1 . hield der Faililiest,ichting Rebel va.n Gooiland haar jaarlijkse familiedag in t t, Visnet . Gevolg gevend aan de door ons ontvangen uitnodiging woonde de voorzitter de huishoudelijke vergadering • bij van de nakomelingen van Rijck Thijmen s z , tiend — plichtige van Hilversum, die in 1555 ook Rebel werd geheten . Heel aardig was het dat tijdens deze vergadering als het, ware een appel werd afgenomen van de aanwezige vertegenwoordigers van de in de loop der eeuwen ontstane verschillende takken van de Rebels .
Deze zijn thans gevestigd in plaatsen als Hilversum, Huizen ,
Amsterdam, Haarlemmermeer , maar ook in vele andere provincies . Zelfs waren er Rebels uit Californië en Canada overgekomen. Ook werden de het laatste jaar overleden Rebels genoemd en herdacht . Opvallend daarbij was het grote aantal tachtigers ; met recht mag van een sterke familie worden gesproken.
Na deze vergadering was er een ontvangst op heœ Gemeentehuis gevolgd door een gezamenlijke lunch en verdere activiteiten. Er waren zo 'n tweehonderd Rebellen aanwezig (waaronder een met een Tsabee ) .
Jaardag Stichting Tussen Vecht en Eern
Eveneens op 10 mei heeft de Stichting Tussen Vecht en Eem haar open jaardag gehouden, ditmaal in het Singerrnuseum in Laren. Daarbij was een tentoonstelling ingericht waarin allerlei aspecten van de geschiedenis van Laren werden belicht ( oude foto ' s , geologie en archeologie , plant, en en dieren, met bij zondere aandacht voor de heide ) . ' s Middags waren er korte lezingen over diverse onder — werpen en andere evenementen. Aan de hand van een bijzonder verzorgd vouwblad kon men verschillende wandelingen en een fietstocht maken.
Het is de bedoeling ook in Laren te komen tot de oprichting van een historische kring , zoals dat vorig jaar na de open jaardag van TV E in Huizen ook het geval is geveest .
-2-
GEOLOGIE HUIZEN EN OMSTREKEN
Enige algemene niteratuuraanwijzingen voor • de bestudering van de geologie 'en 'Oeomorfològié O An het 'Gooi .
De Gooi se heuvelruggen vormen de meest westélljkè uitlopers afgezien Van dé ' te irreinopwelvingbrh 'van Nederhorst' den Berg eri van de dwars tdoôr i Middèn-Neder•land lopende reéks stuwwallen , ' die door de obstuw'ende werking"van het landijs , ' dat ons 1 and tijdens dese voorlaatst es ijsti.jd (Saal i en ) bedekte , -zitjn onbstàan . ' Tegelijkertijd 2 ijn"in het Gooi terreinvormen ontsta ah door de afzetting van keileem ijssmeltwatersedimenten . Tijdens de laatste ijèt/ijd (Weichselien) en daarna zijn op vele plaatsen u i ndafzettingen nbergeaegd' en zijn de Eléuvelruggen versnèden doÔr vele thans drcjgé ' dalen . Het Gooi se landschap is van. een zeer kornplexe ontstaangeschiedenis en vormt dan ook een idanl<baar:. objekt voor terreinstudies .
001< in de direkt'e omgeving vane Huizen zijn vbo r, belangstellenden in de geou ogie en geomorfologie ( = leer der t'etrreinvorrnen ) interessante lokaties , waar men na enige zelfstudie zich een goed beeld kan vormen van de opbouw van de ondergrond en van de ontstaansgeschiedenis van het reliëf in het Gooi . Vooral de groeve Warandeberi gen achter de kalkzandsteen fabriek Rijsbergen en de groeve Ooster meent tussen Huizen en Blaricum moeten in dit verband genoemd worden . In beide groeves zijn , mits de wanden juist beheerd (gekonserveerd ) worden , veel inte ressante verschijnselen waaç. te. nemen : te veel om hier allemaal op te noemen o f- te Zowel voor de ti arhateurgeoloog t ' als voor de' lt vakmân ' t • zijn deze groeves van groot Üetenschappelijk en edukatier bellang. In 1976 is door
Drs . Gonggrijp van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer zelfs
• .çen. rapport geschreven qat spe.ciaal, handen t- ovpr de betel<enis van deze • groeves In, di E rapport wordt gepleit voor. konservering de van denu en aanwijzing. van deze terreinen als geologische natuupobjekfren . In 1975 is het C o u ege van B van Huizen door ondergetel<ende er t rouwens al , op gewezen , dat deze groeve de status van geologisch natuurreservaat verdienen en is een voorstel gedaan tot plaatsing van enige borden ter toelichting van hetgeen in 'de wandet'l t è zien is ; dit in navolging van de Erldaar' reeds geplaatste bordèn i" vogelreservaat " voor de kolonie oeverzwaluwen . Tot nu toe hééft d i't jarnrne•r genoeg nog niet tot enig resultaat geleid .
Langs de weg de. voor het Gooi uniel<e zgn t ' plaat eef kalkzandsteen bçnl<lzen ll VQOr in de aldaar ont— ÇAoten gestuwde u • preglaciale, afzettingen bij de paro«eerplaats in het Bikbergerbps en in de- Gemeentegroeve t) ij het tennispark De Kuil . Zo zijn er nog wel meer objekten en terreinen aan te wijzen t in • de en' landschappelijke zeer glevariëerde en 'boeiende -zone tussen de; - Amersfoortse Straatweg ('É '35 ) en Laren-Blaricurn-Huize'n Het is 'helemaal niet ondenkbaar 'dat in dit mooie gebied' wandel — en/o'f fietsroutes uitgedacht en a uitgezet' kunnen worden , ' uaar ook och0ilieren in klasseverband. van zouden kun;nen maken om zbdo'.ende enig inzicht te k -rijgen in de natuurlijke (en kultuu-rhistorische ) ont— Man hun 'naaste 'iijoonorngevi.ng%
Door Drs . Ruegg van de Rijks Geologische Dienst is de geologische ontwil<keling van he L Gooi geclu cle net Kwartair uitvoer i-g beschreven in de Meded e van he W Museum voor het. Gooi en Omstreken IN: ( 1963 /4) en in het Geografisch Tijdschrift IX ( 1975 ) van het Kon . Ned . Aardr o Gen . , terwijl Drs . Har '-een het ont.staan van het Gooi se cultuurlandschap be—
handelt. in het Geografisch Tijdschrift' X, ( 1976) .
V ene fa:2ett.er, van het. Gooi se landschap worden besproken in het onde:: verantwoordelijkheid V en het Gewest. Gooi]. and in 19 74 uitgebrachte omvangr.ijke rapport l ' Milieukundig onderzoel< van het Goo.f- Len t-lits tekend overzichtsartikel over de ontstaans— geschiedenis van Neder ! and van de hand van Dr c Zaqwijn is tevens verschenen .in het Goog t' . Tijds . ( 197 5 ) : in usief een prachtige overzichtskaart van Nederland in. het Bovenen Kwar t air , is , door, storting w 'In f. 6 , op giro 133.!5 t e n . v/ . Amsterdam , onder vermel ding van Kuart,ai-• Zagv/ijn t.
Als eerste kennismaking met de geologie is een bezoek aan het Geologisch Museum Hofland genaamd n ta ar- bekende Gooi. se amateurgeoloog , die vele . studies over de geologie van de 7e omgeving heeft verricht en gepubliceerd in Lar ren aan te bevelen .
Pro f . Dr . E . A , Koster , Huizen .
HET GEOLOGiSC11
is sedert 1972 gevestiqd in een ca . 300 jaar oude Saks.ische boerder ij in Laren 0 Men treft e r de volgende collectie aan :
a . Zwerfstenen
Het geweldige ijspakket dat eens ook een deel van Nederland heeft bedekt en waarvan de g ren zen zzch tot in het Gooi uitstrekten , voerde vele zuerfstenen rnec zich mee . : Een zeer ge— variëerde verzarneling hiervan vond een plaats DP de tafels en in de i/itrines van 'het: museum .
b . Fossielen
Ook fossiele n , J de stille qetu-i„gen van de flora. en fauna uit een zich ra i -Ij oenen jaren uitstrekkend verleden, z i i n in de verzameling ondergebracht
c . Mineralen
Ook een kleurige verzameling 'Ini ne i' alen uit de gehol e wereld ,
in grote verscheidenheid van kieur r m sieren een aantal vitrines , terwijl in een afzonderlij«e ruimt: e een ,-antal flu orescez'ende gesteenten zijn ondergebracht .
Een bezoek aan dit museum is zeker de moeite waarde
Het museum is geopend van dinsdag tot en met zondag v en 13 tot
16 . 30 Maandags gesloten . De toegangsprijs is, voor volwassenen en voor kinderen van 6-12 jaar f0 0 , 75 p. p p
Het museum wordt gel eid door de geologische werkgroeo van het NIVON . Wilt U zich aansluiten bij deze werl<oroep , dan zal men gaarne t e 2 plaatse inlichtingen hierover verstrekken p
Het secretariaat Eerust bij de Heer H. Timmerman„ rI.j3haanweg 25 , Laren NH „ teler. 02153-10939 .
0e Gocise Heidevelden
[ yr,oeger waren Gooi geen Er Af&èide. wel heide, maar, slechts op kleine openplekkeiüin en tusSen hei bod Dit Obòs bedekte waktis,ch Gooi en ontbrak' élechts s 'bp enkele droge of moerassige plaatsen. Op deze 'Open' pÎŒkken i vesfigdèrf' zich eerste, praehistorische bewoners, dif waar.$çhijnlijW geheel ,vcyn de, jav,ht en de pftSdukte1h vàn het 'bos , leefden. De -latere bewoners, voorouders van 'dd eëfgodie'rs, wamen pngeveer aan het eind vqrp -de achtstq eeuw.
Deze zochten andere woonplaatsen en wel daar, waar landbouw en veeteelt mdgeti)k waren.
Vdnuit deze plaatsen begon men het bos te kappen. HOO. bollt?had men nodig als timmer: en brandhout en de grond werd cultuurland.
naarmate er meer mensen kwamen, was er meer lnout en land' nodig. De afstanden werden te groot en nieuwe- dorpen ontstonden. Vee! . verder gelegen bos werd alleen voor de houtopbrengst geveld. Hier zou door bezaaiing weer bos kunnen opgroeien, maar dit werd, ook dôor' méhse[Ùké b'el.c: Nien ging namelijk schapen houden, die, in tegeli{ tot' ko.blén, goed op deze hoge droge met grassen en heide'bèdekte vlaktes kcjndén leven. Deze schapen leverden wol, vlees en vooral mest. En juist die mest hadden de boeren nodig, om van hun schrale akkers een redelijke opbrengst te krijgen. Het gevolg was echter. dat het bos niet terugkwam. Elk jong boompje, dat in de heide ging kiemen, werd direct opgevreten. En omdat er steeds rneer gekapt werd en er steeds meer schapen kwamen, was het rond het jaar 1600 gedaan met het Gooise bos. Inplaats daarvan waren er om de dorpen grote landbouwgebieden gekomer: en verder was er de „grote stille heide", waarop rond 1850 zo'n 30(n schapen zwierven.
Toen de kunstmest bekend en in gebruik raakte, had men de schapenmest niet meer nodig. Al in 1900 waren de meeste schapen verdwenen. en helaas kan men nu op de Gooise heiden geen schapen meer ontmoeten
De heide werd nadien met rust gelaten en grote stukken raakten begroeid rnet vliegden, berk en eik. waardoor de heide zelf verloren dreigde te gaan
In 1932 echter werd de Stichting Gooisch Natuurreservaat opgericht en verxreeg het eigendom over een 15ttal verspreid liggende percelen heide raat in totaal een oppervlakte van zo'n 1 100 ha. De heide kreeg toen weer de. verzorging die ze behoefde. Het teveel aan bomen werd gekapt en jaarlijks ondergingen door middel van afbranden grote stukken hei een verjongingskuur. Dat deze verzorging meer dan de moeite waard is. zal de opmerkzame heidebezoeker stellig beamen. De hei toont zich in velerlei gedaanten, soms zeer opvallend uitbundig; bijvoorbeeld als de krentestruiken rondom verborgen in witte bloesems bloeien; als de brem. in het Gooi zo bijzonder veel voorkomend, haar felgele bloeikleed heeft aangetrokken en natuurlijk als de heide zelf zich in de nazomer op haar best aan ons toont.
-5-
In het andere uiterste is wel bescheiden in haar svnoonheid, denk eens aan de „bloeiende" mossen, die al in januari vele meters gtond kunnen omtoveren in rode, gele of groene tapijten.
Dok tussen biedt deMneide vee!. De vliegen as bewoners als korhoen, wulp. en l e o uwerik 'aeratie; Voorjaarscc„certen, waar ra Tijs, torenvalk, tapuit en vlaamse gaat.. orn er maar enkele se noemen, niet aar meedoen, maar wel bij aanvveztg -(jn.
- ' plal„en is er eveneens een grote verscheidenheid: witbol schapenbc 'htige srneie. heidespurrie, duivelsnaaigaren, mûizenoortje era gras• !clokjes bepalcÉi ,rjee de steeds Wisselende tinten van een heideveld.
met dieren als mol, haas, egel, hermelijn of wezel komt niet zo vaak voor; bij duizenden daarentegen vertonen zich de insecten, vanaf microscopisch klei o - kevers tot ze - ' or .'àilende 'liiùdcls, aan de opmerkzame wandelaar of beter nog, aan de een uurtje stil 7 'etende toeGChGUV
/eel is niet genoemd, maar wel genoeg, om aan te tonen dat ' eide haar pi zats in het Gooi meer dan waard is.
chti q „Gnoj-s o uur reservaat koninqinnew 7 1217 KN Hilversern
De SpillekanRusweg
Wij weten allemaal dat namen herinneringen vasthuouden. Elke generatie verliest namen , met elk geslacht gaan namen verloren.
Niet, alleen namen van mensen, maar ook van plaatsen b t gebeurtenissen enz. Zo was er vroeger, nog niet eens zo lang geleden, in de Hui zer Eng de Spillekankusweg. Een merkwaardige naam. Wie vreet, daarover iets • te vertellen?
Kent u ook een naam van bijvoorbeeld een straat of weg, waarvan u graag zou willen weten wat de naain betekent , stuur ons dan even een brief, je. Wie weet -komen we met elkaar tot, een interessante verzameling van bijzondere straat, namen! Graag ook bericht als u de oorsprong van een echte Huize r straatnaam kent en denkt dat niet iedereen meer zal weten waar die vandaan . komt, .
x-•x Gedenktekens
Om dingen he helpen onthouden, om het vergeten tegen te gaan, heeft de mens vanouds een middel gebruik,t : het plaatsen van gedenktekens , gedenkstenen, gedenkspreuken. Het lijkt een goed idee om aan de leden van onze Krxng te vragen wat daarvan in ons eigen dorp te vinden is (of was
Als voorbeeld noemen wij de gedenksteen boven in de gevel van de vroegere Doopsgezinde Kerk aan de Achter baan, tegenover nr. 10 , met, Rel:egioni Consecrata AO I T26 tt
Een ander voorbeeld is de herinnering, die op de wandborden van de zuidgevel van de Oude Kerk wordt bewaard aan het herstel van
het vervallen kerkgebouw in 1638, na•dat in 1 5 TT door een zware storm het dak was ingestort . 't Dit huys dat, nu de bout staat door des Heeren zegen heeft jaeren menig h fout vervallen, woest gelegen.
Een merkwaardigheid hierbij is dat deze borden een • keer zijn maar dat. de vroegere tekst in•een oudere spelling er nog altijd doorheen schemert. Deze constatering werd overicews reeds in 1905 opgetekend door Prof. J. A. de Rijk in zijn tt Wande1ingen doOr Gooi— en Eemland" (-blz e TT) .
Gaarne vragen wij u om ons het resultaat van uw naspeuringen ( s•eht'lftelijk ) te laten wet, en. We willen er d an graag een volgende keer op terugkomen.
t, weet dat tie niks weet ,
Wie weet en nijt weet dat tie weet , die sleêpt , maâk um wakker .
Wie nijt weet en die