HISTORISCHE KRING HUIZEN
HUIZER KRING BERICHTEN
2e jaargang, no. 3, juli 1981
AKTIVTTETTEN VAN DE HISTORISCHE KRING
Het verdient wel aanbeveling alvast enkele data te noteren, want anders bent U het kwijt
Wandeling
De uitgave en beschrijving van een wandeling in en bij Huizen heeft grote aandacht getrokken. Dat blijkt uit het grote aantal verkochte exemplaren .
Op zaterdag 29 augustus a.s. kunnen onze leden en ook belangstellenden deze wandeling gezamenlijk maken onder begeleiding van enkele gidsen. Verzamelen om 14.00 uur, hoek Botterstraat—Baanbergenweg.
De eerste gezamenlijke wandeling op 24 mei jl. werd door de deelnemers erg gewaardeerd. Je ziet en hoort dingen waarop je eerder helemaal niet hebt gelet.
Op dinsdag 22 september a.s. houden wij een avond in de aula van de LTS Willem Wiegersscl-fool aan de Gemeenlandslaan, die gewijd is aan de Neder— landse klederdrachten. Aanvang 20.00 uur. Mevrouw Constance Nieuwhoff, een deskundige op dit gebied, zal ons veel vertellen en laten zien over het gebruik en de geschiedenis van de klederdrachten.
Hui zer avond in oktober
Min of meer in aansluiting op de vorige avond ligt het in de bedoeling in oktober zelf een Huizer—avond te organiseren. Met de medewerking van onze werkgroep Klederdracht zullen verschillende drachten worden getoond met de sieraden die daarbij werden en nog worden gedragen. Daarbij zal ook het Hui zer dialekt sprekend moeten worden gemaakt. Verder zullen oude foto's van Hui zer ingezetenen worden getoond, die in gemeentelijk bezit zijn. U hoort over deze avond nog nader
Verdere aktiviteiten
Het Bestuur is wel bezig met verdere plannen, maar . wij vragen U om eens mee te denken met ons. Hebt U ideeën ? Laat het ons weten
JAARDAG STICHTING TUSSEN VECHT EN EEM
Op zaterdag 16 mei jl. heeft de Stichting Tussen Vecht en Eern haan jaardag gehouden, ditmaal in Hilversum. Na een korte huishoudelijke vergadering kregen de in het Gooi werkende historische Kringen en verwante organisaties de gelegenheid om iets te vertellen van hun aktiviteiten en plannen. Het is boeiend orn te horen wat er allemaal gedaan wordt !
Interessant was ook de lezing van de Heer M. Cramer, waarin hij een uit— eenzetting gaf van vijf criteria voor de beoordeling en waardering van monumenten en waardevolle gebouwen .
Verder stond de dag in het teken van het werk van architekt W. M. Dudok, de bouwer van het Hilversumse Raadhuis. Met een lezing daarover door Ing. P. van Dijk, een rondgang door het raadhuis en een bezoek aan de Dudok—tentoon— stelling in De Vaart werd een goede indruk verkregen van het leven en het
werk van deze bouwmeester.
In de burgerzaal van het raadhuis waren een drietal boeiende lezingen gewijd aan andere raadhuizen in de streek, namelijk die van Blaricum (het oude landhuis van W. Singer) , Naarden en Weesp.
OUD HUIZER VERWANTSCHAPPEN
Op de eerste jaarvergadering van de Historische Kring Huizen heeft de
Heer D. Rebel een voordracht gehouden over "Oud Hui zer Verwantschappen — een aanzet tot familieonderzoek". Uit zijn (veel 'langere) boeiende verhaal halen we het volgende aan :
Wie waren zij : onze grootouders, overgrootouders, betovergrootouders , zowel aan moeders— als vaderskant ? Wat deden zij en waar kwamen ze vandaan ?
AI lang had ik rnet het plan rondgelopen, alle naamdragers Rebel, voor— komend in het telefoonboek van ons land, een brief te sturen. Het zou er misschien nog niet van gekomen zijn, wanneer mijn kinderen niet in de kerstvakantie van 1973 dit karwei geklaard hadden. In januari 1974 ging de eerste circulaire de deur uit, vergezeld van een invulformulier en de oogst was even verrassend als verblijdend. Er bleek grote belangstelling te bestaan naar de familie—afkomst. Die interesse delen de Rebels met vele anderen. Let er maar eens op, hoeveel boekjes de laatste tijd over Oud— Huizen zijn verschenen.
Wat ik daarbij leerde is, dat familie—onderzoek niet zonder plaatse— lijke geschiedenis kan, willen de personen enigermate uit de mist der vorige eeuwen te voorschijn gehaald kunnen worden.
Maar wat me bovenal opviel was de verwevenheid der Oudhuizere families. Het zou te ver voeren hier alle bronnen te noemen die aangeboord kunnen worden. Eén bron wil ik hier noemen: de Gooi se kop tiendenregisters, die in 1502 aanvangen .
Daarmee beginnen de mogelijkheden en moeilijkheden. Er zijn bij voor— beeld ook families, die al honderden jaren in Huizen wonen, maar geen Erf— gooi er zijn. Bovendien is het lange tijd gewoonte geweest vaders naam als achternaam te gebruiken.
Het Gooi is tot in de vorige eeuw dunbevolkt geweest. Dat had een goede reden: voor velen was er geen eten. De weilanden werden gemeenschap— pel ijk beheerd en deel gerechtigden waren de Erfgooiers: man uit man in het Gooi geboren. Vreemdelingen werden daarvan geweerd. In de loop der eeuwen zijn Naarden en het Gooi menigmaal gebrandschat. De verhoudingen tussen Holland en Utrecht waren zo slecht, dat ze meer dan eens tot oorlog en plundering tussen beide hebben geleid. Bij ontvolking moesten vreemdelingen aangetrokken worden. Eigener beweging drongen de Utrechtenaren ook wel op.
Een burgerlijke stand zo perfekt als de tegenwoordige kende men nog niet. Bij twee rampzalige branden is in Hilversum veel materiaal verloren gegaan.
Wie waren er nu wel en wie niet Erfgooier ?
Een tijdlang woonden er in het hele Gooi niet meer dan een -3.000 mensen, van wie de helft in Naarden. Bussum was niet meer dan een bij Naarden behorend wijkje.
Thans wonen er — in ronde getallen — in Blaricum 10.500, in Bussum
34.500, in Hilversum 100.000, in Huizen 30.000, in Laren 13.000 en in Naarden 17.000 mensen, bij elkaar dus geen 8.000 maar 205.000 ! Toch zijn er tienduizenden afkomstig uit families die hier al eeuwenlang hebben gewoond.
Enige tijd geleden is dominee L.G. Zwanenburg gepromoveerd op het proefschrift 'I Gerrit Jan Vos AZ. , het recht van de kerk". Deze doctor Vos was van Hui zer afkomst, zoals de auteur ook aangeeft: I 'Het geslacht Vos stamt uit Huizen in het Gooi. Gerrit Jan vertelt in zijn Herinneringen dat zijn grootvader, Gerrit Jan Vos, een uitstekend man moet zijn geweest. Hij was taander, reder, koopman en veehouder. Hij was ook wethouder in Huizen. Hij was in staat twee van zijn vier zoons te laten studeren.
Eén van hen wordt dokter, Floor, ( ) Adriaan wordt onderwijzer ( .
Deze Gerrit Jan Vos vind ik terug in mijn stamboom, zoals ik een groot deel van de Oudhuizer families ergens in de mijne tegenkom. Gerrit Jan Vos trouwde namelijk op 17 november 1776 met Geertje Hagen, dochter van de schoolmeester Klaas Hagen, die — als ik het goed heb van Marken afkomstig was .
De dochter Marret je van Gerrit Jan Vos en Geertje trouwde op 3 oktober 1784 met Cornelis Snijder. 'Deze Cornelis Snijder • en Marret je hadden een dochter Zwaantje — genoemd naar grootmoeder aan moeders kant, namelijk Zwaantje Gerrit Jansd Deetman van Elburg — en deze Zwaantje trad op 9 november 1832 in het huwelijk met rnijn overgroot— vader Cornelis Rebel. Op het Oude Kerkhof is nog hun grafsteen te zien.
Zwaantje en Cornelis hadden negen kinderen, die allen getrouwd zijn. Er waren drie dochters bij : Ebbetje trouwde met Steven Vos, Marret je met Gerrit Brasser en Jaapje met Aart Boerhout.
Als U tot een Oudhuizere familie behoort, mag U zich wel tweemaal be— denken voor U wat lelijks van een Rebel vertelt, want U loopt een mooie kans er zelf een tik van opgelopen te hebben. Evengoed mogen de Rebels dat wel ten opzichte van andere families bedenken, want daar zullen zij wel wat van meegekregen hebben.
Aan de vrouwelijke kant van de Rebels in mijn tak vind ik te rekenen van Loosdrecht af de volgende familienamen: Meijers/ Roel en, Visser/ Klaas, Schol/ Janmaet, Glaijn/Duirkant, Kooij/ Koeman, Snijder/ Vos , Jongerden/Lustig en Kei j er/ Den Oude.
Zeven generaties terug trouwde mijn voorouder in de rechte lijn
Willem met Emmentien (Emmetje, zeggen we nu) Visser, dochter van Hendrick Visser Lammertszoon en Klaasien Klaas. Deze Emmetje komt men nog tegen in een deel van de familie Visser en Vos.
Een zuster van deze Willem trouwde op 10 november 1686: Elsje Gerberts Rebel met Willem Willemsz Tewessen. De naam Gerbert of Geb bij de familie Teeuwissen komt van de Rebels.
Welke andere familienamen kom ik in mijn familie te Huizen in de zeventiende eeuw nog tegen ? Dat zijn Aeltjen Jans Doorn, Rijckien Jans Ouwes, Fijt je Krijnen, Hendrik Gijsbertsz, Jan Jansz Doorn, Dirkje Gerrits
Doorn, Beijtje Rijks Lustigh, Aaltje Woutersz, Gerrit je Ruts Timmer,
Beijtje Jacobs Schram, Aaltje Everts, Tijmen Klaaszen Vos, Gijsbert je
Meeuwisz Groot, Gerrit Jacobsz Jongerden, Evert Hendriksz Bout, Gerrit Jacobs Schram, Pieter Everts van Voorthuijsen, Willem van Voorthuizen,
Harmanus Jacobsz Verwelius, Pieter Pietersz Bouman, Jan van Harreveld.
Maar dat is slechts mijn aftakking der Rebels in één eeuw.
Tenslotte nog wat over niet—Erfgooiers die al lang in Huizen wonen. Lambert Rijcksz. Lustigh heeft in 1706 een lijst opgemaakt van niet—Erf— gooiers. Daar komen echter ook Erfgooiernamen op voor, maar het kan natuur— lijk best zijn dat die uit een andere familie kwamen of dat er later alsnog is aangetoond dat ze wel degelijk bij de clan behoorden.
"Dirck Cornelisz den Oude, een wever van sijn ambagt en winckel— neringhe doende, een vreemdeling van afkomst, sijn grootvader was een vreemde linnen wever waar van daan en weet men niet, hij was ui j t den gestigte van Uijttrecht". Het aardige hiervan voor mij is, dat ik aan deze Dirk mijn voornaam te danken heb.
"Gijsbert Hendrickxz Smit, een wever, een vreemdeling van afkomste, sijn grootvader was een vreemde smit, zeer diep ui j t het moffel ant i ' . Hier ziet men hoe het beroep de achternaam is geworden. Dat kan meer— malen in geheel verschillende families zijn voorgekomen. Ook is het wel voorgekomen, dat kinderen niet de achternaam van vader, maar van moeder verkozen. Intussen zijn er ook Erfgooiers met de naam Smit: in 1968 11 te Huizen en 59 in de rest van het Gooi.
En zo zouden we nog even kunnen doorgaan, maar wellicht is het genoeg om tenminste een aantal Uwer wat enthousiast gemaakt te hebben voor onderzoek naar Oudhuizere families. U zult er beslist veel plezier aan beleven
LOOP DER BEVOLKING IN HET GOOI
Op 11 juni jl. hield Dr. A.C. J. de Vrankrijker voor onze Kring een lezing met als onderwerp "De geschiedenis van het Gooi en omgeving, gezien vanuit de bevolkingscijfers vanaf de 15e eeuw" .
Om U een idee te geven van hoe die loop der bevolking er heeft uitgezien, laten we hieronder een overzicht volgen:
De getàllen uit de jaren 1470, 1494, 1514 en 1732 zijn scha t— tingen naar gehouden haardstede/woningtellingen; die over 1622 berusten op tellingen voor het hoofdgeld. De getallen van 1822 en later zijn officiële òijfers per' 1 januari.
Uit: Personeelsblad Holland Signaal Hengelo:
Waar de scheldnaam "kaaskop" vandaan komt
Hoe komen Nederlanders aan hun scheldnaam "kaaskoppen"? Dit woord heeft niets met kaas zelf te maken, maar alles met de vaten svaarin heel vroeger de kazen B'erden vervaardigd. De kaasvaten van tegenn•oordig zijn van kunststof gemaakt. Hiervôôr werkte men met kaasvaten van hardhouten duigen met daaromheen een metalen hoepel. En heel vroeger gebruikte men vaten die n•erden gedraaid uit li'ilgehout. Dat draaien Il ias een apart vak, dat nerd uitgeoefend door zogeheten koppendraaiers. Er bestaan nog gevelstenen die aan dit oude ambacht herinneren. De koppendraaier beschikte over een met zijn voet aan te drijven draaischijf. lt•aarop hij uit een dik stuk li'ilgehout in één keer een kaasvat draaide. De pnaat van de stam li'as uiteraard bepalend voor de omvang van de kop.
Op elke boerderij n•aren van die vaten van verschillende grootte te vinden. Ze leerden echter niet alleen voor de vervaardiging van kaas gebruikt. Ze konden napnelijk ook uitstekend dienst doen als helm. Dat gebeurde dan ook als de boeren in opstand kwamen of in het geweer moesten komen om hun have en goed te verdedigen bij onlusten of overvallen door stropende en muitende soldaten.
Er was voor elk hoofd wel een passende wilgehouten "helm" beschikbaar. Men stopte er een doek in om het dragen van zo'n harde kaaskop wat te veraangenamen en men bevestigde er een leren bandje aan voor onder de kin. Soms B'erden de kaaskoppen nog extra beveiligd met behulp van ijzeren banden. Een aldus uitgedost boerenleger moet er opvallend hebben uitgezien. Temeer. omdat men als lt•apens zeisen en hooivorken bij zich had. Aan de voeten droegen de boeren stevige klontpen. H'aarop ze lederen schachten hadden genageld die tot aan de knieën of zelfs hoger reikten. Die schachten li'aren n•aterdicht op de klopnpen bevestigd. ()ok al sjou"'de men dagenlang door moerassen en plassen. men hield zijn voeten droog.
Uit: VVV Gids voor de gemeente Huizen e.o. + 1925
i
Kiest Huizen als uw woonplaats
Bosch, Heide, Zee, Strand en Weide Gas, Electrisch licht en Waterleiding
Iò(Œi/he vrondprijzen
Koopt geen bouwterrein alvorens Inlichtihgen te hebben ingewonnen op het Bureau Openbare Werken,' telef. QO
Wanneer U in Huizen komt lotreeren, schrijft 1.1 dan even een briefkaart aan de
Elecfrische en Banke(bal'kerij von
G. AMSING
Deze bezorgt u aan huis smakelijk brood, keukenen theebeschuit, 'alle soorten gebak. Eenig bakker van Huizer meisjes (fijn koekje). Dessert artikelen en bonbons van de beste fabrieken. Litnonades, pudding, bessensap, enz., enz. ii i i i i i
KRUIMER & BOOR Salon voor Scheren en
HUIZEN (N.-H.) — TELEFOON No. 10
Postrekening 49203 Electrisch Haarsnijden
Bokkingrookerij en Ansjoviszouterii M. GOEDHART
Levert uitsluitend
ACHTERBAAN
Prima Hollandsche Ansjovis HUIZEN 193
in diverse verpakkingen, voorzien van het Rijkycontrôlemerk
Beste kwaliteit Hollandsche Paling in gelei UENta VLUGGE ADRES EN NETTE TER PLAATSE BEDIENINavoon Mosselen in gelei en in 't zuur
Het Bestuur wenst U een prettige en onbezorgde vakantie