DE RATEL GA DE RATEL GAET
Het nieuwe seizoen begon met de Huizer Dag/Open Monumentendag op 8 september en een week later de Huizer Botterdag, beide dagen brachten prachtig weer en veel geïnteresseerd publiek. Een bijzondere gebeurtenis was het aanbieden van onze nieuwe folder! We zijn erg blij met het fraaie resultaat en hopen de folder nog vaak te kunnen uitdelen. Hierbij alvast een indruk, binnenkort zult u ook op de website de kleuren kunnen bewonderen. Hartelijk dank aan allen die dit mogelijk gemaakt hebben, in het bijzonder de Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum voor de vormgeving en drukkerij Bout voor het drukwerk.
Op het moment dat dit stukje wordt geschreven is Sint Nicolaas gearriveerd in het land en denken we met veel plezier terug aan de leuke avond met Frits Booy over ‘Ziet hoe Sint Niklaas zijn leven soms waagt!’ Ook bij de jaarlijkse Open Dag van de Stichting Tussen Vecht en Eem op 6 oktober over ‘Historische Buitenplaatsen tussen Vecht en Eem’ was onze Kring goed vertegenwoordigd. Boeiende lezingen en heel diverse excursies zorgden voor een zeer geslaagde dag.
Als u dit leest, is onze volgende ledenavond al achter de rug en kijken we uit naar het nieuwe jaar. Vogels rond het huis was het onderwerp op 20 november dat ons dicht bij huis hield, maar op 19 februari gaat we veel verder weg met Sjaak Verboom, en wel naar Eindeloos Mongolië.
Opgericht 11 oktober 1979
ANBI gecertificeerd
Ik wens u allen namens het bestuur Prettige Kerstdagen toe en een Gelukkig Nieuwjaar. Graag tot ziens bij onze activiteiten
Met een vriendelijke groet,
Ingrid Groothoff
19 februari 2013 Ledenavond in de Boerderij. Diapresentatie met muziek van
Mussorgsky over Eindeloos Mongolië door Sjaak Verboom
7 mei 2013 Jaarvergadering in de Boerderij. Verkoop bij opbod van een maquette van de Huizer molen in het Openluchtmuseum in Arnhem
VAN DE REDACTIE VAN DE REDACTIE
We beginnen de nieuwe Ratel met een recensie van het derde boek over Oud Huizen, ditmaal Rond de Molenberg dat op de Huizer Dag uitkwam.Van de familie Moll uit Rhenen kregen we een foto van de brand die drie winkels in de as legde in 1938/39. Ineke van Herwerden vertelt u over haar zoektocht naar de fraaie maquette van de Huizer Molen, die op 7 mei van u zou kunnen zijn. Tevens doet zij een oproep voor de Programma Commissie van Radio 6FM. De serie verhalen van Huizers opgetekend door Lenie Bos wordt beëindigd met het slot van het verhaal over De Boerderij door Piet Spilt en de tekst van de eerste schaarbrief van de Erfgooiers. Deel 7 van het ‘Sociaal Geografi sch Referaat over de Gemeente Huizen’ uit 1943 door Ietske C. Jansen gaat verder met Hoofdstuk VIII, Verkeer. Zoals beloofd in het vorige nummer van de Ratel, hebben we getracht iets meer te weten te komen over de heer J. Groenestein, gemeentesecretaris van Huizen, die mevrouw Jansen bij het schrijven van haar referaat waardevolle aanvullende informatie gaf. Na deel 7 vindt u wat deze zoektocht heeft opgeleverd. Tot slot het verslag van Fokko Dijkstra van de opnieuw zeer geslaagde excursie naar Amsterdam op 31 augustus geïllustreerd met foto’s van Henriek van der Sloot.
Veel leesplezier gewenst,
Wendy van Noppen
OUD HUIZEN IN BEELD, OMGEVING MOLENBEROUD HUIZEN IN BEELD, OMGEVING MOLENBERG G
Het succes waarmee de boeken ‘Oud Huizen in Beeld, Omgeving Lindenlaan’ en ‘Oud Huizen in Beeld, Omgeving Oude Kerk’ in de afgelopen twee jaren ontvangen werden, kon niet anders dan leiden tot een derde deel. En dat is er gekomen: ‘Oud Huizen in Beeld, Omgeving Molenberg’ werd tijdens de Huizer Dag/Open Monumentendag op 8 september jl. gepresenteerd,
Dit boek heeft dezelfde opzet als de vorige twee: veel onbekende, grote foto’s met korte teksten die zorgvuldig gekozen en gegroepeerd zijn. De foto’s zijn in rubrieken verzameld: Rond de Molenberg, Mayonna en omgeving, Rondom de Prinses Irenestraat, Omgeving Openbare School, Rond de Koningin Julianaschool, De Beerends-hoeve en omgeving, Gasfabriek, Rondom de Eben Haëzerschool, Omgeving Rehoboth-school, en Huizere minsies buiten ’t darp. Opnieuw zijn van veel plekken foto’s uit diverse periodes naast elkaar geplaatst zodat veranderingen in de tijd gevolgd kunnen worden.
Ook dit boek vind ik een mooi kijkboek voor Huizere minsen èn voor buitenminsen en een aanwinst voor de boeken over Huizen. Naar verluid zou aan een volgend deel worden gewerkt. Als dat zo is, kijk ik nu al uit naar de presentatie op de Huizer Dag van 2013.
Wendy van Noppen
Oud Huizen in Beeld, Omgeving Molenberg Uitgegeven door Drukkerij/Uitgeverij J. Bout & Zn., Ceintuurbaan 32-34, 1271 BJ Huizen (www.boutdruk.nl). Prijs € 34,00.
TE HUIZEN BRANDDEN DRIE WINKELS UIT TE HUIZEN BRANDDEN DRIE WINKELS UIT
Uit Rhenen ontvingen we van de heer G. Moll (vroeger van de Doolhofstraat 2) en mevrouw S.R. Moll-Rebel (vroeger van de Havenstraat 28, Smederij De Schouw) onderstaande foto. Zij hadden deze gekregen van een vriend die als verwoede verzamelaar de foto ontdekt had in het vroegere weekblad De Spiegel. De datum is 1928-39. Hartelijk dank voor de foto en de bijbehorende informatie. Redactie.
Huizen in het Gooi werd opgeschrikt door een fellen brand aan de Voorbaan, waarbij een kind op het nippertje werd gered en drie winkelhuizen verwoest werden. Een overzicht van de schade.
De heer en mevrouw Moll voegen hier nog aan toe dat naar hun mening rechts op de foto politieagent Marinus staat. Het pand links was een drogisterij van Klaas Brands, in het midden een tabakswinkel van Loosman. Het pand rechts is onbekend. Achter het pand links staat het huis met de trapgevel.
Vindt u deze maquette van de Huizer molen niet schitterend? Het molentje is 27 cm hoog en de wieken kunnen (elektrisch) draaien. Het is een exacte kopie van onze Huizer molen die in het Open Lucht Museum (OLM) in Arnhem staat.
Vorig jaar was ik met een vriendin uit Duivendrecht (Wil Eeuwen) op bezoek bij haar vrienden, de familie Rebel in Huizen. Daar zag ik de molen en vond hem schitterend. Ik vroeg me af of bij het Huizer Museum en bij de Historische Kring wel bekend was dat zo’n maquette bestond. Dat bleek van niet. Vervolgens mailde ik het OLM, maar daar wisten ze ook van niets. Via mijn vriendin Wil kwam ik te weten dat de familie Rebel dit molentje van hun dochter had gekregen die hem bij een tuincentrum had gekocht. En Wil wist dat die dochter in Hoevelaken woonde. Google leverde daar wel twintig tuincentra op. Dus eerst maar weer bellen met Wil, die van de familie vernam dat het van een ander tuincentrum kwam. Dit tuincentrum kon ik weer via internet vinden. En op een rustige dag voor tuincentra heb ik hen gebeld. Na diverse keren uitleg kreeg ik een meneer Frank aan de telefoon, die het volgende vertelde.
Die molentjes hebben ze twee jaar geleden 1 verkocht toen ze het Holland thema hadden met Kerst, het is een kerstproduct. Dit jaar hebben ze ook weer het Holland thema. De molentjes komen per container uit China en moeten hier een jaar van te voren besteld worden. Als ik nu de barcode noteerde en een foto mailde, kon hij wel kijken of hij ze had. Via Wil nu zelf contact gezocht met de familie Rebel en een afspraak gemaakt. Aldaar de foto’s gemaakt, de code genoteerd en dit naar meneer Frank gemaild. Toen kreeg ik bericht dat hij er een paar had en ben ik zo spoedig mogelijk een paar molentjes gaan ophalen.
Het Huizer Museum had direct belangstelling en ze hebben er een overgenomen voor in de collectie. U kunt het molentje daar dus ook bezichtigen. Natuurlijk had de Historische Kring ook belangstelling. Wij verkopen immers ook het molenboek! Nu heeft de kring wel een archief maar geen depot, maar er zal vast wel iemand in Huizen geïnteresseerd zijn in dit molentje. Dus bedacht het bestuur om het per opbod te verkopen op de jaarvergadering van 7 mei 2013. De opbrengst is dan voor de Historische Kring. Dus ik adviseer u: kom naar de jaarvergadering, en ga vast sparen, want het is absoluut de moeite waard om zo’n schitterende maquette van onze eigen Huizer molen in uw huiskamer te hebben staan draaien. Het OLM heb ik ook nog gemaild, maar zij hadden geen belangstelling. Tijdens de ledenavond van 19 februari kunt u het molentje eveneens in werking zien.
Ineke van Herwerden
PROGRAMMARAAD RADIO 6FM PROGRAMMARAAD RADIO 6FM
U bent vast allen wel bekend met Radio 6FM, de regionale zender voor Huizen, Laren, Blaricum en Eemnes. Radio 6FM (de opvolger van radio Phohi) bestaat inmiddels vijftien jaar. Het is een leuke zender: verfrissend, verrassend en dichtbij. Overdag is er muziek en elk half uur regionieuws. In het weekeinde en ’s avonds zijn er leuke programma’s met nieuws, informatie en muziek uit de regio, zoals het Phohimagazine en Gooi- en Eemland Actueel, maar ook jazz, kerk en samenleving en de agenda van wat er zoal te doen is in de regio.
Wat niet veel mensen weten, is dat Radio 6FM als publieke omroep onder het Commissariaat van de Media valt en ook wettelijk een Programmabeleid Bepalend Orgaan (PBO) moet hebben. Deze programmaraad houdt toezicht op de programmering. Zo moet er bijvoorbeeld voldoende ICE (Informatie-Cultuur-Educatie) in de uizendingen aanwezig zijn.
In de programmaraad zitten diverse mensen die verschillende maatschappelijke stromingen vertegenwoordigen, zoals sport, onderwijs, ondernemers, minderheden, cultuur.
Ik vertegenwoordig al vrij lang namens de Historische Kring Huizen de cultuurpoot. Nu wordt het tijd het stokje eens over te dragen. Het is erg leuk werk en kost niet veel tijd: er zijn drie vergaderingen van twee uur per jaar. Daarnaast is het belangrijk regelmatig eens naar 6FM te luisteren. Incidenteel zijn er bijeenkomsten die informatief zijn om te bezoeken, zoals een medewerkersbijeenkomst of een open dag. Of de jaarlijkse barbecue waar u kennis kunt maken met de zestig vrijwilligers.
Bent u geïnteresseerd in cultuur en radio? Dan zou het wellicht een boeiende taak voor u kunnen zijn. Ik heb er de afgelopen jaren veel van geleerd. Wilt u eerst eens luisteren? Radio 6FM kunt u via de ether horen op 92.0FM, maar ook via de kabel op radio en televisie (bij Ziggo) en via de website www.6fm.nl Wilt u informatie, of eerst eens mee naar de studio of naar een PBOvergadering, dan kunt u contact met mij opnemen.
Ineke van Herwerden
HUIZER VERHALEN VAN VROEGER VERZAMELD EN OPGETEKENHUIZER VERHALEN VAN VROEGER VERZAMELD EN OPGETEKEND D
DOOR LENIE BOS (1989-1998) - 4, DEEL 2 - DOOR LENIE BOS (1989-1998) - 4, DEEL 2 -
DE BOERDERIJ verteld door de heer P. Spilt februari 1993
We gaan terug naar toen ik een jongetje was.
’s Zomers als er te weinig gras op de meent was, dan verschaarde je je koeien naar de Hilversumse meent. Als je dan ’s morgens de koeien melken moest, dan was het voor dag en dauw op om 4 uur. Een verschrikkelijk eind lopen voor een paar liter melk. Opa ging nog met het juk en de emmers. Toen werd het de kruiwagen en men wachtte op elkaar om gezamenlijk terug te gaan. Vader ging met de hondekar en men wachtte niet meer. Toen kwam de hittekar en men had helemaal geen tijd meer. Waarmee ik zeggen wil: dat hoe vlugger iets gaat, des te minder tijd men heeft.
Als kind ben ik tussen het vee en op het land opgegroeid. Vader was een “knappe” boer en moeder was een echte boerin. Armoe hadden we niet. Het was ook geen groot gezin waar ik uit kom, want ik heb maar één zuster.
Na de lagere school ben ik naar de landbouwavondschool gegaan in Blaricum. ’s Avonds van 7.00 - 9.30 uur en werd gehouden in de Openbare School en duurde 3 jaar. Ik ging daar graag heen en het was voor mij vanzelfsprekend dat ik boer worden zou. Voor mezelf had ik één nadeel, ik was niet sterk.
Toen ik bij vader op de boerderij kwam werken, moest bijna alles nog met de hand. Gras maaien op de Huizermaat met de hand en de zeis. Dat was dan één week niets anders. Vierkante handen had je dan. Een ploeg en een eg waren er wel en vader zei: “Zo gauw mogelijk kopen we een grasmachine:”. Die kwam er ook en het werkte prachtig met het paard ervoor. Maar het opsteken en lossen, weer opsteken op de hilder bleef natuurlijk handwerk en dat was zwaar.
’s Zomers werkte je veel op het land op de ’nenge’. De 3 bunder land, daarop paste je zelf wisselbouw toe, tegen ziekten. De bekendste was wel de aardappelmoeheid. We verbouwden rogge, haver, aardappelen, voederbieten en knollen. Toen ik nog naar school ging, werd hier nog boekweit verbouwd. Haver ging heel goed op de zandgronden, als het maar genoeg regende. Maar die mussen, die pikten alles kapot en tenslotte waren er maar een paar stukken met haver over en daar moest je al die mussen van te eten geven en alles wat zij vermorsten! Van de oogst bleef niet veel over. Aardappelen ging prima, maar niet met verse stalmest. Oude mest en een klein beetje kunstmest, dan kreeg je een goede aardappel. Kunstmest werd hier toch uitsluitend als bijmest gebruikt. Het zand verdraagt niet teveel.
Als de rogge van het land kwam dan werd hij gedorst met de machine van de dors-vereniging. Opa deed het nog met de dorsvlegel; ik heb het nog wel gezien, maar ikzelf heb dat nooit gedaan. De rogge werd verkocht aan de bakker. Als er geen goede prijs voor betaald werd, hield je het zelf. Als de rogge eraf was, werden daar de knollen gezaaid en geoogst in novemberdecember. Laatst van april zaaiden we de voederbieten. Die werden binnen gehaald in oktobernovember. Het lof eraf, dat werd aan het vee gevoerd en de bieten werden ingekuild. Soms had je ’s winters een paar extra koeien op stal, gekocht op één van de veemarkten. Dat kon als je de ruimte had. In het voorjaar werden zij dan weer verkocht, want je had niet genoeg weidegrond, maar de mest van de beesten had je nodig op de arme zandgrond hier.
De meeste boeren hadden zelf melkklanten en wat ze over hielden ging naar de melkfabriek aan de Beursweg. Later na de oorlog naar Hilversum. Zelf kaas maken deed men hier bijna niet.
Er waren 2 typen koeienstallen, een holle en een vlakke stal. Een holle stal dateert van lang geleden. De koeien stonden in een kuil, een hol. Op de vloer een laag plaggen en daar stonden de koeien op. Na verloop van tijd verse plaggen en zo verschillende lagen tot de stal gelijkvloers was, dus de kuil of het hol vol was. Dan werd het uitgeschept en uitgereden. De grond, die daarmee bemest werd, bracht niets op. Het was veel te zuur en tenslotte groeide er niets anders dan zuring op. Maar het was vaak van armoede dat de boeren hun stro verkochten en zelf, omdat zij erfgooier waren, plaggen mochten steken, want zij hadden gebruiksrecht van heiden en velden. Door voorlichting en onderwijs kwam daar verandering in en ging men over naar het type van een vlakke stal. De koeien stonden gelijkvloers in stro en achter de koeien was een geul of groep, zoals ze hier zeggen, met een plank erover, want als de groep vol was moest je die kunnen uitscheppen. Uitrijden deed je meestal meteen, omdat de meeste boeren te kleine erven hadden en geen ruimte voor een fl inke mesthoop of mestpluis. Je moest wel wat mest bewaren, omdat je voor sommige produkten oude stalmest nodig had.
In ’t voorjaar, als de koeien weer naar de meent gingen op de schaardag - dat was geen bepaalde dag, dat hing van het weer af - dan werd alles grondig schoon geschuierd. We kochten 2 varkens om ’s zomers vet te mesten. Eén varken verkochten we dan in het najaar en één slachtten we zelf. We hadden ook wel wat klein vee, een paar kalveren en een paar kippen, want meer ruimte was er niet.
In 1942 ben ik getrouwd en wij hebben eerst ingewoond bij mijn ouders. Mijn zuster woonde in het voorste gedeelte. Later zijn mijn ouders daar ingegaan en wij in het ouderlijk huis. Omdat wij 2
gezinnen waren met 1 boerenerf, hadden wij dubbel schaarrecht. We hebben toen een schuur bijgebouwd, maar vader had nooit het volle aantal, hij werd een dagje ouder.
Ik heb al verteld, dat ik niet sterk was. Mijn vrouw was gelukkig nooit ziek en we kregen 4 gezonde kinderen. Maar veel tegenslag op de boerderij, niet te geloven soms. Een koe dood, of iets anders ingrijpends. Vader zag dat ook en heeft meermalen gezegd: “Ik begrijp het niet, je doet alles zoals het hoort en toch lukt het niet!”
Een belangrijk punt was ook, je was te klein van oppervlakte wat grond betrof, je kon niet uit de voeten. Er gingen ook steeds stukken bouwgrond af, die voor woningbouw gebruikt werd. De eerste grote uitbreiding was die achter de Julianastraat. Zelf raakte je dan ook grond kwijt, maar omdat er boeren waren, die ermee ophielden, kon je wel weer wat anders pachten. Verschillende boeren werden veel te klein en verkochten dan hun land of er waren geen opvolgers en hield het boeren ook op. Sommige zagen het niet zitten en veranderden van beroep.
In 1963 was er een erg droge zomer. Dat was voor ons de druppel. Eigenlijk voor mij, want mijn vrouw had al vaker gezegd: “Stop er maar mee, want dit is geen werken zo”. Door de droogte had ik voor de winter van 1963-1964 niet genoeg voer en moest kopen. Dat is niet te doen en in begin 1964 heb ik mijn vee en machines verkocht. De koeien als eerste, dan de machines en als laatste het paard. Verschrikkelijk om iets te moeten verkopen waar je jarenlang mee gewerkt hebt en waar je een band mee hebt, maar het kon niet anders. Toen hebben we het achterhuis en de grote schuur verhuurd en ben ik gaan werken bij de Huizer houthandel tot 1975.
Na 1965 gingen er stemmen op, de boeren moesten maar verdwijnen en in 1966 kwam het 1e voorstel tot ontbinding van de Vereniging van Stad en Lande.
In 1969 heb ik het pand aan de Taandersdwarsweg verkocht en voor ons een geriefl ijk huis gekocht.
In 1971 is volgens het besluit tot liquidatie de Vereniging van Stad en Lande ontbonden. De paar boeren die nog boer wilden blijven, konden uit de “boedel” grond kopen en het geleidelijk vrijkomende geld werd onder de 5040 te boek staande leden verdeeld. Zo verdween een eeuwenoude vereniging, uniek in Nederland. Meer dan 1000 jaar geleden is het begonnen en met de eerste schaarbrief van 1404 (zie hieronder, Red.), waaruit blijkt dat er een boerengemeenschap in het Gooi woonde met een gemeenschappelijk gebruik van heiden en weiden, meer dan 500 jaar geleden. Het archief wordt nu beheerd door de Stichting Stad en Lande.
In het Gooi zijn nog maar weinig boeren over. Sommige zijn weggetrokken om elders een bedrijf voort te zetten. Maar ik droom nog steeds van het boer zijn. Dan ben ik tussen de koeien of op het land, van de Huizer houthandel droom ik niet, dat is voorbij.
Bronnen: Dr. de Vrankrijker en Dr. van Erp.
EERSTE SCHAARBRIEF EERSTE SCHAARBRIEF 1
[1404 -oude spelling, Red.]
Wy, gemene waerschap, van tlant van Goylant doen cont allen luyden, dat wy met die goeden luyden van Naerden een vorwaerde ende overeendrachte gemaect hebben, by willen ende consent van onsen lieven en genadighen heere Hartoge Albrecht van Beyeren, Grave van Hennegouwen ende van Hollant, in sulcke maniere als hiernae geschreven staet:
In den eersten soe sijnt voorwaerden, dat die mente, die wy te gaeder leggende hebben op Goylant, ongedeylt sal blijven ten ewigen dage, ten waer dat wy aen beyden syden die eendrachtelijcken gescheyden wouden hebben, behoudelijc alsulcke slagen als in voortijden by onser beider moetwille gedeylt sijn, die sullen gedeylt blijven.
Voort soe sal de gemente van Naerden alle jaer op sinte Gertruydendach, of binnen acht dagen daervoor, kyesen binnen haeren stede vier mannen, ende onse vier buermeysters van Goylant sullen desgelijcx kysen uut Laere karspel ende uut Huysen 4 mannen, ende die achte sullen op Geertruydendach voorsz. binnen Naerden wesen ende setten die scharinge over die gemene meente van Goylant, elcx by haer ede, soe dat de besten genoch te eten hebben, ende de achte voorsz. sullen alle jaer om ryden, so wanner de besten een maent op de mente gegaen hebben, ende setten dan de scharinge op ende neder by haeren ede als voorsz. is, na dat hem duncken sal, dat sy dan dragen mach, des soe sal de outste burgemeester van Naerden onse vier schaermeysters eden, ende de oudste van onse vier schaermeysters sal die vier schaersetters van Naerden eden, ende waer dat saecke, dat dese achte voorsz. niet overdragen en conden de scaringe te setten, so souden wy dat eerste jaer der stede Naerden volgen, ende hadden sy voort geschille te anderen jaer, soe souden die van Naerden ons volgen, ende also voort jaer om jaer, die van Naerden dat eene jaer ende wy dat ander jaer, sonder arch ofte list.
Voort waer imant, die meer besten op ten meente sloge, dan men daer op settede van jaer tot jaer, ende twe van de achte voorsz dochte dat dat mit wille gedaen waer, die verburde die besten, die daer meer op waren dan daer op geset was. Daerof soude hebben onse lieve genadighe heere van Hollant een dardendeel, die stede ende gemenelant een dardendeel, ende die acht schaersetters met diegene, die aenbrengen, een dardendeel.
Voort waer dat saecke, dat yenich gebreck viele in onse vier schaersetters van Goylant, dat sy binnen Naerden niet en quamen ende die scharinge niet en setteden, als voorsz. is, soe soude die schaersetters van Naerden die scharinge allen setten op dat gemene landt, ende waer ooc tgebreck aen die schaersetters van Naerden en sy ooc niet en daden als voorscreven is, soe souden onse schaersetters van den Lande desgelijc doen ende de schaeringe allen setten opt tgemene lant.
Voort soe sal nimant enige beesten verhueren noch den andere waren, op die beesten verbuert te wesen, daert twe van de achte voorsz in der waerheyt vonde dat het alsoe waer.
Oock mede so sal men uut elcken huyse, daer twe paer volcx in woent, twe schaerbeesten meer mogen houden dan uut eene andere huyse daer een paer volcx in woent, ten waer dat acht schaersetters, die ter tijt wesen sullen, dat meerderen of minderen bij haeren ede.
Dit sal ingaen int jaer als men scrijfft MCCCC ende vive. Ende omdat wy, gemene waerscap van Goylant woorsz. alle dese punten vaste ende gestade willen hebben tot ewigen dagen ongebroecken, en wy selve geen gemeen lants segel en hebben, soe hebben wy gebeden den eerbaren, onsen lieven heere en vrinde, den proest van Bergen in Henegouen, tresorier van Hollant, ende heer Ghijsken van Diepenbroeck desen brijf over ons te besegelen, ende wy Garbrant van der Couster, proest van Bergen in Henegouen, ende Ghijsken van Diepenbroeck, ridder, hebben, om bede wille der goede luyden van Goylant voorsz., onse segelen aen desen brijf gehangen. In getughenis der dingen gedaen int jaer ons Heeren MCCCC ende vier op sinte Pauwelsdach Conversio.
---------------------------------
[Noot redactie: Zie ook het boek “De Erfgooiers en hun Gemeenschappelijk Bezit (tot 1568)” uit 1933, waarin Dr. J.H. Sebus de rechten en plichten van het erfgooiersschap uitvoerig toelicht en analyseert. Dit boek bevindt zich in het archief van de Historische Kring Huizen.]
SOCIAAL-GEOGRAFISCH REFERAAT VAN DE GEMEENTE HUIZEN - 1943 1 SOCIAAL-GEOGRAFISCH REFERAAT VAN DE GEMEENTE HUIZEN - 1943
Deel 7 Ietske C. Jansen
Hoofdstuk VIII.
Verkeer.
Wat het verkeer betreft is Huizen niet zoo erg gunstig gelegen. Het ligt dan ook nogal in een uithoek van het Gooi. De groote verkeersweg Amsterdam-Amersfoort blijft ver van het dorp verwijderd. Een spoorwegverbinding heeft Huizen ook niet. Voor het vervoer naar andere plaatsen is het aangewezen op de Gooische Stoomtram, die een heel genoeglijk, maar nu niet zoo’n geweldig snel vervoermiddel is. De laatste jaren had men de tram door bussen vervangen, maar in de oorlog is men weer tot de tram teruggekeerd, die nu achter een zwart prae-historisch locomotiefje door de Gooische dreven tjoekt.
Door de wat afgelegen ligging heeft Huizen zelf zoolang zijn dorpskarakter bewaard. Wat zou men ook een groote omweg maken, waar er geen groote autoweg naar toe leidde? Toch heeft in tweeërlei opzicht Huizen verkeersmogelijkheden, die vele andere plaatsen missen, n.l. zijn haven en zijn zendstation. Vooral de eerste heeft veel invloed op Huizen gehad, door zijn functie als visschers- en als industriehaven, en nu ook als jachthaven.
Maar de laatste jaren was de techniek zelfs het meest afgelegen dorpje te machtig, en zoo moest ook Huizen eraan gelooven, dat door het gemak van moderne vervoermiddelen zijn “splendid isolation”verbroken werd, en zich velen binnen haar grenzen vestigden, waardoor de gemeente, mede door het zich uitbreidende wegennet, steeds meer in de stroom van het moderne verkeer werd opgenomen
Bakkerij H. Kruijmer B.V.
Specialiteit in Huizer speculaas en ontbijtkoek
Hellingstraat 14 • Huizen Tel. 035-5253368
ALS U GEEN ALS U GEEN TIJD TE VERLIEZEN HEEFT...TIJD TE VERLIE N HEEFT.. /
Als het om uw woning gaat gaan ze bij Hagedoorn-makelaars nét een stapje verder, lopen ze nét wat harder. Als dat nét is wat u nodig heeft bel dan 035-526 69 10
makelaars
Eemlandweg 2 | 1271 KS Huizen
T 035-5266910 | F 035-5266589 |
www.hagedoorn-makelaars.nl N V M
Damesmode „De Gunst”
ai. Een vertrouwd adres
\\ \ in een nieuw jasje.
Een kijkje is zeer de moeite waard.
Damesmode „De Gunst”
Lindenlaan 7, 1271 AV Huizen, 035 - 5253747
5511_12MIA 2 i21:.^
Frank Walder - Setter Lady - Freya - Sommermann -
Toni - Sylbo - Zerres - Gelco - Freetex - Lebeck
Vllgaomjrarm. wam
11[(1111/4 1311 I 4rt li ti awl 11 I e
GillOOC h. sl/wrailfi. fl:ft
Kaaphoornstroom 20, Tel. (035) 526 23 15
Beursweg 16, Tel. (035) 525 38 32
HUIZEN
Donderdag op de markt in Bussum, Wilhelminaplantsoen.
Zaterdag op de markt in Huizen, Oude Raadhuisplein. De Meenthoeve
Meentweg 52 - 1271 PX Huizen
In een monumentaal boerderijtje geven wij kooklessen in de Franse-, Italiaanse-, Thaise-, Indiase-, Spaanse- en Chinese keuken.
Verder verzorgen wij catering van:
• Borrelhapjes
• Buffetten
• Schotels
• Recepties
Ook koken wij een 3- of 4-gangen menu bij u thuis vanaf 6 personen.
Voor informatie en bestelling:
Tel.: 035-5265026
E-mail:
IJzersterk in gereedschap, techniek, veiligheid en service
Vuurwerk
Beveiliging
Vos IJzerhandel
Middenweg 21 - 1271 AS Huizen
Telefoon 035 - 52 534 87
www.vosijzerhandel.nl
VAN DEN TOL opticien„
Oude Raadhuisplein 4, 1271 RH Huizen
Tel. 035 - 525 38 55
Oostermeent-Oost 84, 1274 SN Huizen
Tel. 035 - 525 38 53
www.vandentolopticiens.n1
Feest of receptie
in authentieke boerderij met sfeervolle ruimtes en romantische tuin.
Eigen catering en bemiddeling artiesten.
Voor meer informatie:
deiboerderi
Hellingstraat 9, 1271 VA Huizen. Telefoon (035) 525 62 52
Het wegennet
Van de groote verkeersweg Amsterdam-Amersfoort gaat een behoorlijke weg naar het dorp Huizen. Vanuit het dorp gaan eveneens goede wegen naar Blaricum, Bussum en Naarden, tusschen welke drie wegen zich fietspaden en hier en daar in de bewoonde gedeelten ook geasfalteerde lanen bevinden. In het dorp zijn de wegen over het algemeen bestraat, maar vooral in het oude gedeelte slingeren zich nog wel eens kleine paadjes tusschen de boerderijen door. In het uitbreidingsplan der Gemeente Huizen zijn vele nieuwe wegen ontworpen, die aan het natuurschoon zoo weinig mogelijk afbreuk zullen doen.
Trein-, tram- en busverbinding
Zoals reeds opgemerkt werd, ligt Huizen niet aan de spoorlijn. Men kan aan het station NaardenBussum uitstappen, en dan met de Gooische Stoomtram naar Huizen gaan. De Gooische Stoomtram Mij. werd in 1883 opgericht, en verbindt, behalve de gemeenten onderling, bovendien het Gooi met Huizen en Amsterdam. Dat de Gooische Stoomtram niet bij iedereen even plezierige herinneringen achterlaat, blijkt wel uit haar bijnaam: de Gooische moordensaar. Het is dan ook goed, dat voor de oorlog overgegaan werd tot het gebruik van bussen, alhoewel deze het nadeel van zeer beperkte plaatsruimte hebben. Door de oorlogstoestand is men voorloopig weer tot de tram teruggekeerd.
Al in ander verband werd opgemerkt, welk een enorme invloed de opening van de spoorweg Amsterdam-Hilversum in 1834 had voor het Gooi, en dus ook voor Huizen, al deed zich die invloed hier door de afgelegen ligging niet zoo spoedig voelen.
De toevloed van forensen neemt nog steeds toe en de gemeente Huizen krijgt dan ook steeds meer het aspect van een villa-dorp.
Scheepvaartverkeer
Uit de volgende overzichtjes blijkt, hoe ongeveer de omvang en het soort verkeer is via de
Huizer haven:
Binnengekomen:
1931
1932
1933
1934 1935
Beladen vrachtschepen 208 191 986 830 147
Ledige vrachtschepen 16 16 6 14 15
Visschersvaartuigen (niet in de
Gem. Huizen thuishoorend) 657 379 455 525 382
Pleiziervaartuigen 64 103 328 430 479
Beurtschepen 159 142 132 172 179
Sleepboten 11 22 19 32 39
Totaal 1115 353 1926 2003 1941
Binnengekomen 1936 1937 1938 1939 1940
Beladen vrachtschepen 133 177 150 161 163
Ledige vrachtschepen 12 33 14 23 55
Visschersvaartuigen
(niet in de Gem. Huizen thuishoorend) 589 818 473 521 617
Pleiziervaartuigen 227 282 337 357 352
Beurtschepen 170 133 130 147 106
Sleepboten 56 146 186 261 207
Totaal 1196 1583 1290 1470 1500
DE RATEL / DEcEmbER 2012
Vertrokken: 1931 1932 1933 1934 1935
Beladen vrachtschepen 28 78 19 20 50
Ledige vrachtschepen 195 130 960 697 113
Visschersvaartuigen
(niet in de Gem. Huizen thuishoorend). 657 378 456 525 382
Pleiziervaartuigen 64 95 325 426 429
Beurtschepen 159 140 131 175 177
Sleepbooten 11 22 20 34 39
Totaal 1114 843 1911 2007 1240
Vertrokken: 1936 1937 1938 1939 1940
Beladen vrachtschepen 19 43 12 31 56
Ledige vrachtschepen 126 165 154 152 158
Visschersvaartuigen
(niet in de Gem. Huizen thuishoorend). 589 810 475 520 617
Pleiziervaartuigen 227 281 336 357 354
Beurtschepen 179 133 128 147 106
Sleepbooten 55 145 186 261 205
Totaal 1197 1577 1291 1468 1496
Vertrokken 1936 1937 1938 1939 1940
Beladen vrachtschepen 19 43 12 31 56
Ledige vrachtschepen 126 165 154 152 158
Visschersvaartuigen
(niet in de Gem.Huizen thuishoorend) 589 810 475 520 617
Pleiziervaartuigen: 227 281 336 357 354
Beurtschepen: 179 133 128 147 106
Sleepboten 55 145 186 261 205
Totaal: 1197 1577 1291 1468 1496
In de gemeente hoorden thuis op:
Botters: beurtschepen: bedrijfs- en pleiziervaart: totaal:
1 Jan. 1931 36 2 1 39
1 Jan. 1932 35 2 1 38
1 Jan. 1933 34 2 1 37
1 Jan. 1934 27 2 3 32
1 Jan. 1935 15 2 3 20 1 Jan. 1936 8 2 3 13
1 Jan. 1937 6 2 4 12
1 Jan. 1938 5 2 3 10 1 Jan. 1939 6 2 3 11 1 Jan. 1940 5 2 3 10
Hierbij zijn de particuliere pleiziervaartuigen NIET meegerekend.
DE RATEL / DEcEmbER 2012
Het hooge aantal binnengekomen beladen vrachtschepen in 1933 en 1934 staat in verband met het Sijdjesbergplan, dat als werkverschaffi ng bedoeld was, doch waaraan in 1934 een ontijdig einde is gekomen door moeilijkheden met den aannemer. De gegevens van de laatste twee jaar zijn nog niet bekend, maar deze zullen ongetwijfeld een sterke daling doen zien van alle soorten schepen. Dit is echter alleen te danken aan de abnormale tijdsomstandigheden. Over het algemeen is de frequentie van de haven er ondanks de demping van het IJsselmeer niet minder op geworden. De verkeersfunctie van de haven is, zooals ook uit de overzichten blijkt, die van industrie- en jachthaven en ook nog eenigszins visschershaven. Het is echter niet waarschijnlijk, dat, als het dempingsplan geheel is uitgevoerd, en Huizen aan een boezemwater is komen te liggen, de industriefunctie in sterke mate gehandhaafd kan blijven.
Wordt vervolgd
WIE WAS GEMEENTESECRETARIS J. GROENESTEIN WIE WAS GEMEENTESECRETARIS J. GROENESTEIN
Zoals reeds is toegelicht bij het referaat van mevrouw I.C.Jansen, heeft zij dankbaar gebruik gemaakt van de opmerkingen en aanvullingen van de toenmalige gemeentesecretaris de heer J. Groenestein. Het leek ons aardig na te gaan wie hij was.
De heer Groenestein werd geboren in Boskoop op 6 december 1894. Op 24 november 1921 werd hij door het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Huizen benoemd tot commies eerste klas ter secretarie en een week later als secretaris van de huurcommissie. Van 12 oktober 1928 tot 5 november 1959 was hij gemeentesecretaris en tevens gedurende die periode ambtenaar van de burgelijke stand. Hij was getrouwd met Jansje van Dam op 23 december 1920. Zij kregen twee kinderen; een zoon en een dochter, en woonden gedurende al die jaren aan de Nieuwe Bussummerweg 30 in Huizen.
Bijna 29 jaar heeft de heer Groenestein aan het hoofd gestaan van de gemeentelijke secretarie. Het grootste gedeelte daarvan onder burgemeester Egberts. Deze periode beschouwde de heer Groenestein altijd als ‘de gouden tijd’ van zijn ambtelijke loopbaan omdat er tussen hem en de burgemeester een vrijwel volmaakte samenwerking gebaseerd op wederzijdse vriendschap en vertrouwen bestond.
Toen de heer Groenestein in Huizen kwam, telde het dorp slechts 6500 inwoners - 29 jaar later waren dat er al 15.500. Onnodig te zeggen dat deze grote groei, die ook het ambtelijk apparaat der gemeente vele problemen bezorgde, veel van de werkkracht van de heer Groenestein heeft gevergd. Minutieus en bekwaam als hij was, groeide het werk hem en zijn staf toch nimmer over het hoofd en bleef het gemeentelijk-administratief apparaat dit snelle ontwikkelingstempo van de plaats volledig bijhouden. De moeilijkste tijd in zijn loopbaan vormde ongetwijfeld de bezettingstijd met zijn vele spanningen. Niet onvermeld mag daarbij blijven de hulp die de heer Groenestein en zijn vrouw aan vervolgde Joodse landgenoten boden. Bij hen thuis was een Joods gezin ondergedoken.
Ook buiten de secretarie heeft de heer Groenestein zijn werkkracht in dienst gesteld van de Huizer gemeenschap. In de periode 1931-1938 was hij lid van het Nationale Crisis comité. Verder maakte hij deel uit van het bestuur van de Christelijke Nijverheidsschool en van de Eben Haézerschool. Bij de oprichting van de Christelijke Nijverheidsschool voor Meisjes heeft de heer Groenestein eveneens een belangrijke rol gespeeld. Een aantal jaren is hij voorzitter van deze school gebleven.
Bij zijn afscheid op 5 januari 1960 werd de heer Groenestein benoemd tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau, wegens zijn bijzondere verdiensten voor de gemeente Huizen gedurende 38 jaar, waarvan 31 jaar als gemeentecretaris.
Na zijn pensioen zijn de heer en mevrouw Groenestein teruggekeerd naar Alphen aan den Rijn, waar zij beiden hun jeugd doorbrachten. Op 22 december 1982 overleed de heer Groenestein op 88-jarige leeftijd in Alphen aan den Rijn.
Janny Stevens en Wendy van Noppen
Met dank aan de heer Dick Dekker van het Gemeentearchief Huizen.
VERSLAG VAN DE EXCURSIE MET DE HISTORISCHE KRING HUIZEVERSLAG VAN DE EXCURSIE MET DE HISTORISCHE KRING HUIZEN N NAAR AMSTERDAM NAAR AMSTERDAM
“Amsterdam is een heerlijke stad om te verlaten en ààn te komen.”
Een uitspraak van Simon Carmiggelt, je hóórt het hem haast zeggen. Een koperen plaat met deze tekst troffen wij aan op zo maar een brugpilaartje aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam. Hiermee bleek achteraf de hele excursie van de Historische Kring Huizen op 31 augustus 2012 samen te vatten. Dat verdient uitleg:
Ontvangst
Op die vrijdagochtend werden we verwacht in het Grand Café-Restaurant “1e Klas” op het Centraal Station van Amsterdam. Voorwaar een mooie plaats om aan te komen. De deelnemers arriveerden (bedoeld of onbedoeld) uit diverse richtingen per trein en konden gelijk aanschuiven aan een ontvangst met koffi e en 1e klas gebak. Leuk om de bekenden weer te zien en even bij te kletsen. Toch waren we na deze gezellige aankomst gelijk weer onderweg voor het eerste vertrek uit de stad:
Rondvaart
Inschepen dus in de “Olivier van Noort” van Holland International voor het eerste onderdeel van de excursie: een rondvaart door de grachten van Amsterdam. Vanaf de steiger bij de Prins Hendrikkade houdt dat in dat er een stukje buitengaats over het IJ gevaren wordt om aan de oostkant de 17e eeuwse grachtengordel binnen te varen. Onderwijl vertelt een gids (op opname) de wetenswaardigheden en de bijzonderheden van waar het schip langs, onder en overheen vaart. In een binnenstad zo vol met grachten en bruggen is bijna elke plaats zelfs via het water bereikbaar. Elke gracht heeft een eigen karakter dat duidelijk wordt door het perspectief vanaf het water. De smalle Herengracht (“Gentlemans Canal” volgens de gids) met de prestigieuze Gouden Bocht, panden die daar veel breder zijn en “Moszkowicz” op de gevel dragen. De Prinsengracht met juist een veel grotere vaarbreedte en pakhuizen ernaast, duidelijk meer gericht op de handel en de goederendoorvoer. De Westerkerk, Anne Frankhuis, Stopera, Schreierstoren, noem maar op: alle dingen die Amsterdam in het binnen- en buitenland bekendheid geven komen langs. Na een uurtje of zo varen vindt de tweede aankomt in Amsterdam plaats, weer bij het Centraal Station.
Lunch
Ook deze keer is de lunch weer op een mooie plaats gehouden. Het La Place Restaurant op de bovenste verdieping van de bibliotheek op het Oosterdokseiland. Het was goed weer, het uitzicht over de stad is indrukwekkend en het bijpraten met de Huizers ging verder. Na de lunch bood het programma genoeg ruimte om nog even een ommetje in de buurt te maken en dat werd dan ook door velen gedaan.
Noord-Zuidlijn
Het tweede onderdeel van de excursie was een bezoek (en meer!) aan het informatie-centrum Noord-Zuidlijn aan het Stationsplein. Al in 1977 reed in Amsterdam een metro (en in Rotterdam al in 1968) maar die bouw in Amsterdam ging met enorme protesten gepaard. Misschien dat de stad er juist (nog) zo uitziet dóór die protesten maar dat is koffi edik kijken. De behoefte aan een goede verbinding tussen Amsterdam Noord en het station Zuid vereist wel een metro: de Noord-Zuidlijn en met de zeventiger jaren in het achterhoofd wordt er nu voorlichting gegeven over dit project en voor meer draagvlak gezorgd onder alle belanghebbenden. Dit kwam duidelijk tot uiting in de inleidende video over dit werk. Onze Noord-Zuidgids beantwoordde alle vragen over onder meer het graven van de tunnels. Vier graafmachines (Gravin, Victoria, Molly en Noortje) boren alle ondergrondse trajecten in de stad. Via grote bouwputten worden deze machines opgebouwd en in deze putten zijn mooie archeologische vondsten gedaan: veel restanten van bewoning, potscherven en pijpen, maar ook een stadswapen van Amsterdam dat daarmee aantoonde dat de bekende drie kruisjes al veel langer in gebruik waren. De gids zelf vond een grondboor volgens ontwerp van Simon Stevin de mooiste vondst. Dit apparaat was wel bekend van oude tekeningen maar er was tot nu toe geen exemplaar bewaard gebleven.
Daarna het tweede deel van het Noord-Zuid bezoek. De lijn kruist het IJ en in die tunnel gingen we een kijkje nemen. Onder leiding van de gids weer een vertrek en een aankomst: met de pont van het Centraal Station varen over het IJ naar het IJplein en vandaar wandelend naar de tunnelingang aan de Sixhaven, bij het beginpunt van het Noordhollands kanaal. Op het moment van bezoek was de tunnel tot aan de aansluiting met de onderwatertunnel in ruwbouw beton gereed. Dit houdt in: de betonnen buis ligt er, rails, hoogspanning en
beveiliging nog niet. Met een schreeuw liet de gids de lange galmtijd horen, een echo van vele seconden. Deze bijzondere akoestische eigenschappen geven de tunnel een tijdelijke rol als concertruimte. Over het toekomstige vluchtpaadje zijn we naar de kop van de tunnel gelopen en over de zandzakken (gewicht om de tunnel op zijn plaats te houden) staken we over naar het trappenhuis en kwamen weer bovengronds. Na een oversteek per pont naar het Centraal Station (weer een aankomst in Amsterdam) was de excursie ten einde en kon ieder zijns weegs gaan.
Een zeer geslaagde dag!
Tenslotte
Toch was de reeks aankomsten en vertrekken uit Amsterdam voor Uw schrijver en Uw fotografe nog niet ten einde. Na een avondmaaltijd op Schiphol bleek de Schipholtunnel wegens een brandalarm afgesloten. Met een GVB lijnbus zijn we snel naar station Sloterdijk gereisd en we vonden aldaar een direct aansluitende trein naar Den Haag. Iets later thuis dan verwacht maar volledig overeenkomstig de woorden van Carmiggelt:
“Amsterdam is een heerlijke stad om te verlaten en ààn te komen.”
Voorburg, september 2012 Tekst: Fokko Dijkstra Foto’s: Henriek van der Sloot
en een Voorspoedig NieuwjaarHuizen, Prettige Kerstdagen